Autoren

∞

Werke

∞

Neu

∞

Information

∞

Shop

∞

Lesetips

∞

Textquelle

∞

Praefatio ad fasciculum observationum et conjecturarum in locos Plutarchi difficiliores.

Veritatem sequi et colere, justitiam tueri, omnibus
aeque bene velle ac facere, nil extimescere.

Diese merkwürdige freimüthige Vorrede zu einer ungedruckt gebliebenen gänzlich verloren gegangenen philologischen Arbeit Seume's durch den Druck verbreitet zu sehen, war bis in seine letzten Lebensjahre Seume's lebhafter Wunsch, dessen Verwirklichung ihm jedoch ungeachtet aller Bemühungen nicht vergönnt war; kein Buchhändler konnte dieselbe drucken lassen, weil kein Censor die Erlaubniß dazu gab. Erst lange nach Seume's Tode ist sie vollständig veröffentlicht worden und findet sich zuerst 1826 in dessen Werken.

Wir geben von derselben auch eine correcte deutsche Uebersetzung.

Jam dudum est, es quo et loqui Latine et scribere desii: sed quoniam moris est, ut, qui cum doctis viris aliquid communicare velint, Latine id faciant, tentandum, an ex longa desuetudine si quid unquam Romani in me fuit, id possit reviviscere. Homini, qui multum terra jactatus et alto, qui a literis quinque jam lustra remotus nunc tandem postliminio rediit, condonandum puto, si paulo in rebus austerior, durior in verbis, in dictione obsoletior, homini, cui praeter veritatem et justitiam, et publice et privatim, alia norma nulla.

Si ad agendum honeste civi esset tempus et locus, nunquam ad mere legendum et scribentum accessissem: sed is est jam seculi nostri genius, immo cacodaemon, ut viro probo et veritatis amico praeter literas solatii relinquatur nil: literae vix, nisi quis sit pro divino veritatis numine audax et in omnia ultima paratus.

Patria – horresco verba – patria jam nulla est, exterus nos habet penitus, misit sub jugum, sub furcam. Rhenus jam noster non est, non Moenus, non Visurgis ... ubi nostri patres cum Arminio Romanos ... anceps Danubius, Albis anceps, jam Catti sunt nulli, periere Cherusci, Bructerus non est. Nullum jam est patriae castellum, oppidum nullum, quod exteri summa cum suberbia non tenuerint, non teneant. Nostri ubique strati, caesi, fugati, ludibrio habiti, seu sub vexilis perigrinorum, quae barbara apud nos est gloria, vere servientes: ubique populi nostri strages, publica vituperia, vulnera, dedecora. Germani in visceribus Germanorum caeco cum furore grassantur, odiis sese mutuo acerrimis insectantur, dilaniant, ut omnes aeque prae stupiditate exteris fiant ludibrio. Cives trucidantur sine judicio. Fruges nostrae a milite consumuntur peregrino, vinolento, violento, sanguinolento, agricolae aeque ac oppidani male habentur, ubique pauperies. Victorum protervitas effrenata usque ad feritatem immanem, virgines ingenuae raptae, violatae et foeda morte, foedius quam bruta possunt, infectae, stercore sepultae et fimo, ut horrendorum criminum tegeretur atrocitas atque infamia: puellae vi publica, ex via, interdiu, palam, in claustra vigiliarum ad cupidinem militum tractae, non exierunt. Fuit humanitas ille furor et lenitas Tillii, Parthenopes eversoris infaustissimi, si ad nostra tempora conferas. Unde haec omnia? Quorsum evadent? Vappa jam sumus et saburra inter populos: nil potest jam dici Germano nomine vilius, abjectius, servilius. Quaenam est causa et origo horum tantorum innumerorum malorum, quae patriam communem premunt, pessundant, evertunt? Jamjam medela non est: eo lapsi sumus miseriarum, stultitiae, delirii! Haec est illa scilicet praerogativarum, exemtionum, privilegiorum tabes, contagio, pestis, pernicies. Quisque sibi, patriae nemo. Ut quisque obolo plus valet, privilegia captat, ut caeteros vexet, deprimat, pro stipite habeat et fungo. Una est justitia, una libertas, jus aequum omnibus: apud nos more plus quam barbaro justitiae vocantur et libertates omnis libertatis et justitiae et rationis publicae eversio atque interitus. Haec est illa lues; hinc illae lacrimae! Ubique apud nos adfectationes despoticae, regna, dominationes, dynstiae, comites, barones, barbara nomina ut res; imperium legitimum civile et militare nullibi; nullibi civitas! Civitatis nomen crimen est, civis opprobrium. Ut quisque rationem justam et popularem libere loquitur, ad vesanos detruditur in ergastula. Tota juris publici nostri congeries semibarbarorum consulta, qui armis rem gerunt, non sana ratione: leges plurimae, multorum camelorum onera, iniquitatis documenta manifestissimae, ut quae plerumque omni sano fundamento destituantur et mucrone scribantur, non liberali justitia. Ex barbarie emergere non potuimus; ideo, ut in servitutem incideremus, necesse fuit. Populus sit unus, unum imperium, una potestas publica, una auctoritas atque majestas pariae! Ex illo jam inde tempore patria nostra perire coepit, ex quo principes nostri ac proceres ex numero civium sese eximere conati sunt: exitium certum fuit, ubi perfecerant. Ubi unitas interiit, unio difficilis ac paene desperata. Discordia jamjam res maximae dilapsae sunt; id quod columen decusque olim populi nostri, veritatis cum constantia et intrepiditate amantissimus Lutherus suo jam tempore vidit et querelas movitinanes. Nunc jam habemus principum catervas et nobilium agmina, quibus nunc in orbe nil potest esse ignobilius: patria cecidit. Principes nostri jam sunt praetoriani atque satellites exterorum, et quod apud eos est ignominiosius, novorum hominum, quos ante haec quinque lustra prae stolida superbia ne mensa, ne verbo quidem dignati fuissent. Factum est, quia illis justitia antiqua et aequitas nil erant, nil erat populus. Omnia reditus, vectigalia, fastus, superbia, potentia impotens: bonum rei, reipublicae omnium ultimum. In palatiis et praetoriis clausi obsidebantur ab aulicis, hominibus nauci saepe ac sycophantis: interea ab omni parte contumeliose negligebatur misera plebecula, exagitabatur, vapulabat. Nulla publica virtus, ubi res publica nulla! Ubi populus mere in patrimonium redit et hereditatem, actum est libertate, de justitia, de omni sana ratione politica; vesania regnat, servitus adest. Dignitas quidem imperatoria, ut molimina dissidorum periculosa vitentur, potest hereditate transmitii; populus nusquam, nusquam sumi pro re. Dominium in res est, nunquam peronarum dominus. Est in humana natura illud divini numinis lumen atque jubar, ut qui libertatem tollere audeat, piaculi crimine et sacrilegio summi sceleris omni teneatur generi hominum. Centies hoc palladium evertas impie, centies splendidius majore cum gloria resurget. Qui de libertate Germanica hariolati sunt, quid sibi voluerint, haud noverunt. Libertas est civium in civitata, et honorum et onerum in summum reipublicae bonum exaequatio. Apud nos nil non iniquum. Fuit illa nostra laudata libertas principum saepe in omnes sine lege saevita, nobilium in plebejos et rusticanos protervitas atque procacitas, privilegorium commercium turpe, exitiosissimum, populi ad sentinam depressio. Quis enim quaesirit apud nos in viro virtutem, constantinam. doctrinam, merita? Domos, prosapias, patres, opes suspiciebant, apud quos rerum erat potestas. Non viri quaerebantur muneribus publicis sapientes, fortes, ad officia praestanda idonei; sed munera saepissime filioles patriciorum pusionibus. Imberbes nobiles omnem saepe plebem, gravissimos viros prae se fastidiose contemnunt, quia scilicet illis virtute et sapienta non admodum opus est ad rempublicam ex hereditate capessendam, quam nunc jam in dies magis magisque insipiendia atque ignavia pessundare visi sunt. Sat fuit patre satum esse nobili, matre certe, ut qui lapis super lapide sedebat, caeteros depelleret, pro sevitiis haberet et macipiis. Ubi ad sustentandam communem patriam tributa pendere necesse erat, ut quisque erat potentior atque nobilior, immunitatem clamitabat et exemtionem, quo rerum ordine nil potuit excogitari pestilentius, nil flagitiosius. Consiliorum publicorum summa apud nos est: nos volumus, ut vos detis ac faciatis, nos, qui sumus nati ad fruges consumendas; nos – poma natamus. Ea demum est sana et firma et sibi constans administrationis publicae ratio, ubi, ut quisque possidet in civitate, ita et onera fert sine invidia aeque semper cum omnibus. Impia est et vesana illa possessionum distributio, in fundos liberos immunes scilicet, et tributis subjectos. Quod communi oneri subjectum non est, in re publica non est: inconsulta omnis exemtio et imprudens et perniciosa. Ut maximum populi robur existat in maximis periculis, maximae quaeque scilicet possesiones liberantur; qua liberatione nil potest inveniri injustius, nil exitiosius. Haec perversa vocabularum interpretatio omnem ex jure publico sensum communem sustulit et nequitiam pro aequitate invexit. Ubi aequitas ex lege sublata, de jure non amplius quaerendum; vi et ferro res agitur, et omnia praecipitantur in ruinam. Bonum ordinem saepe vocant, quo ad salutem et securitatem nil pejus; et quietem et pacem, quae sunt ad mortem patientia atque desidia. Periculosam malo libertatem, ille dixit civis eximius, quam quietam servitutem.

Ex Romanis et Graecis patriae et libertatis amor et virtutis studium et gloria peti possunt ac debent; juris notiones ac primae regulae non aeque. Ubi servus ex lege nascitur vel fit, antiquae justitiae nil est. Paucorum virtus alta ad tanta fastigia rem vexit: jus hominis primitivum apud illos vix notum. Ipse divinus ille Plato pessime rempublicam instituere voluit, qui servos, plus quam tres populi partes, ad labores cogeret, nil aliud illis permittens, nescio quo jure, qua fretus regula. Quos si quis Spartacus animosus atque intrepidus ex ergastulo ducit, id jure facit optimo et nugas evertit academicas. Nemo cogi potest, ut pro alio opus faciat, nisi voluerit. Servus natura nemo, nec lege fieri potest, etsi sexcenties Aristoteles, Macedonum parasitus, tyrannidis praeceptor, ore dixisset rotundo, qui hac doctrina Aeschistotelis nomen potius commeruit. Nemo mere et absolute plus alio potest; et omnis juris fons in prima aequalitate et antiqua aequitate consistit, id quod omnis historia et omnium linguarum consensus docere videtur. Systema igitur juris primitivi ex antiquis erui non potest, exemplis illustrari optime. Virtutis apud illos fuit plus quam apud nos est eruditionis, sed merito majore in pretio prior. Absit, ut unquam ad illorum revertamur gurgites vastos; sed fortia eorum habeamus pectora!

Hostes nostri nullo modo incusandi: honeste nobiscum egerunt; honestius paulo, quam nostri cum illis erant acturi. Regna scilicet dudum inter sese diviserant peregrina, nil curantes jus et aequum inter populos, impotentiam suae naturae sequentes. Jam talio rediit majore com exitio. Libertas vicit et ratio melior, quae et ipsa jamjam in pejus ruere minatur. Exteri sunt domini in patria ubique: nostrum nemo ne hiscere, ne mussitare quidem audet. Sit fas, sit nefas, omnia miscentur; Germani amplius nil est; nostri nominis origo nobis vituperio. Ejiciuntur nostri praefecti sen coguntur, ut castra sequantur victorum. Ob tyrannidem domini jam servi facti sunt et inanem cum nimbo gloriolam captant ex ipsa patriae miseria. Ubique rex, dynasta, barbare princeps cum satellite, jam ipse satelles, immunitas, exemtio, privilegium; civis et civitas nusquam. Ubi onera publica ferenda, ditissimus ac nobilissimus quisque, provilegiis munitus insulsissimis, refragatur fortiter. Haec est illa scilicet nobilitas, ob quam factum est, ut nostra ja nobilitata sit ignominia. Apud illos nobilium greges toga sagoque omnis fuit dignitas, ob quam indignissime miseris modis periimus funditus. Qui non erat nobilis, erat servitium; ideo factum est, ut nobilibus nostris jam nil sit servilius. Ruat patria, dummodo nostra privilegia salva sint; serviamus servitutem abjectissimam, dummodo sint, qui nobis serviant turpius! Terra jam humilitatem et servilem nostram adulationem non capit; coelum ipsum petimus stultitia.

Quid populus valeat cum duce strenuo legitimo, hostes jam satis docuerunt; quid duces eorumque stolida ambitio sine populo, nostro casu illustratum. Roboris nil erat, quia non unio, non publica justitia, quia opulentissimus quisque inutile pondus in patria, quia sapiens consensus nusquam. Ultimus ac vilissimus quisque ad arma cogebatur, quae salutem communem tueri debebant; civium nil erat. Miles gregarius, quo nil sanctius in re publica, quia in eo robur ac tutamen patriae, indignis modis habebatur ubique. Non vitibus sed baculis, non baculis sed fustibus a balbutientibus nobilium adolescentulis ad stipendia trahebantur misera. Hic erat campus, ubi vesana patriciurum stoliditas in perniciem patriae grassaretur. Legis auxilium miseris nullum; fistigatio continua, ubi indoles paulo liberalior. In fatis erat: labora ut plores, plora ut vapules; exitiosa iniquitas, quae fructus tulit omnibus debitos: cinis et umbra sumus. Quaecunque apud nos evenerunt, facta sunt principum et potentiorum cum privilegiis. Nostras nos miserias non hostibus, sed nostris magistrabitus debemus majoribus. Illi scilicet non magistratus, sed mercatores provinciarum, vectigalium exatores iniqui ac tributorum, omnis aequitatis eversores. Nunc habent, quod a multis seculis sibi parare non desierunt: cum servis serviunt, quia cum liberis libere vitam degere non voluerunt. Sub legibus patriae aequis esse recusarunt; nunc ferunt, quae ab exteris scribuntur. Dicto sunt audientes peregrinis, patriam traxerunt in exitium et ruinam, quia aequitatem in civitate cum imperio legitimo oderant.

Hostes, dico, non incusandi: redditerunt facta grandia pro minis inanibus, pro mala voluntate vindictam gravissimam. Callide nos deceperunt, ut hostem licet, vicerunt in acie fortiter, prudenter depresserunt, ne quid virium resurgat, astute curaverunt. Inimicitia gravis, amicitia gravior, Romana scilicet foedera: quorum sunt amici, eorum sunt et domini. Haec omnia praevidenda erant, sed non praevisa.

Proceres nostri inter sese certamen habuerunt non justitiae sed fastus, non virtutis sed superbiae, non boni consilii sed impotentiae.

Vina, venationes, veneres, immo scorta in deliciis; in his aemulatio maxuma. Non duces fuerunt, non judices, sed arbitri elegantiarum et lautitiarum exquisitissimi. Ubique apud eos aulici morum pravitate conspicui, milites gloriosi, immo soldurii gnathonici, deliciis diffluentes, a quorum protervitate et ferocia vix quisquam tutus, qui contra sedulos inoclas et qietos agricolas audacissimi, contra hostium arma ignavissimi, immo, ubi mucrone res agebatur, fugacissimi. Bella nostra jam nil nisi magna dedecora; vix unus et alter, qui se vere virum praestiterit. Praefecti generosissimi et legati illustrissimi, qui noster est servilis loquendi usus, munitissima et omnibus rebus instructissima castella tradiderunt hostibus, nullo periculo facto, ita ut ipsi gregarii ob rei infamiam obstupescerent. Post Fridericum Borussum pauci admodum, qui ex nomine Germanico in annales publicos honorifice referantur. Nulla fuit aetas, quae pulcriora tulerit verba: natio sumus rhetorum, mimorum, musicorum, philosophorum; sed cauponum, puto, et ardelionum, qui clamant, cursitant – nihil agunt. Fides cum privata publica evanescit; amici ditantur amicorum spoliis; ubique fraus morumque pravitas. Est fama malum in terris; evanuit antiqua honoris sanctitas. De coelo detraxit philosophiam ille Socrates, civis optimus; nostri sapientiam de terra in coelum remigrare cogunt superstitionibus. Omnis deletur religio religionibus. Nos reses sumus, et vix numerus. Ideo jam ingruit ex septentrione dura cum servitute barbaries; ex meridie dominium quidem paulo mitius, sed servitus non minus periculosa, ignominiosa magis. Quis contradicere audeat? Nos sumus opprobrium; nil nisi praeda sumus.

Spes vana, ubi nulla sana ratio, ubi omnes omnem aeque justitiam liberalem et virtutem aniliter extimescunt misere. Sapere non sumus ausi; nunc jam vix juvare potest, etsi audeamus.

Privilegiis res maximae corruerunt, nullae stabilitae. Periere privilegiis Persae, periere Graeci, post Graecos Romani; omnes hac insania usque ad mortem laborarunt. Pleonexia et pleonectemata, quocunque voces vocabulo, ubique exitiosa: immunitas libertatis labes, crimen flagitiosissimum, civitatis carcinoma. Aristi et optimates in contemtum omnis sensus communis, pessime adpellantur, omnis rationis melioris eversores. Intercidit omnis antiqui juris fons atque origo; eruditione obruimur atque barbarie. Inter nos qui docti vocantur et literati, omni honestiorum laudum amore vacui, quisquilias tractant et futilitates, de nugis et rebus inanibus pugnantes, quae ad nostra nil faciunt. Hostis omnia habet, distrahit, miscet et, quod est nostri dedecoris cacumen, nil potuit mutare in pejus. Omnia nunc apud nos peregrina; qidquid patrium est, vilipenditur, ridetur, illuditur. Omnia Napoleontos plena, a columna Gadana usque ad Tanaim; omnia unius solius torquentur numine. Gyaris est dignus, immo sacrilegus duplici plectendus morte, qui contra pingue hebesque nostrum ingenium et exterorum versutias verbo hiscere audet. Patrius sermo, gravis virorum priscorum oratio, jam proxime erit vere vernaculus, non nisi vernis in usu scilicet, cum, qui optimi haberi volunt et pessimi habentur, ex longo jam inde tempore et patriam linguam et exterorum mala cum barbarie balbutiant. Militant ut loquuntur, loquuntur ut sapiunt: pessime. Post secula, immo seculum, Alsatia erimus et Lotharingia, et Curonia et Livonia cum Sarmatis, qui, cujates sint et quibus annumerentur, miseri jam omnes nesciunt. Perfecit hoc apud illos nobilium vesania; brevi apud nos perficiet. Nos non ab hostibus, sed a nostratibus nos pessundati, apud quos rerum erat potestas; misere periimus nostra imprudentia, desidia, ignavia, quorum omnium fons praecipuus et origa privilegium et injustitia. Μονον το ίδον διχαιν, sapienter dictum est ab antiquo; χαι νομος λεγεται άπο τον τα ίαπ νεμειν; et sola illa aurea isonomia et isotimia civitates fundare et stabilire et firmare et servare possunt. Qui vir melior est, semper est meliore conditione et sibi et patriae, ut fert natura hominum; sed qui privilegia clamitat et proteremata nunquam non deterior, nunquam non pestilentior. Quae medela esse potuerit, obvium est: libertas, virtus, justitia, aequitas universa, quarum omnium vix nomina apud nos habuimus. Nunc jam Hannibal non ante portas, sed in capitolio. Dixi, lector, et salvavi animum, si animam non possum.

Ad Plutarchum pauca. Meae omnes qualescunque animadversiones locos spectant, qui, quantum sico, ab interpretibus nondum sunt satis explicati. Quae mihi in legendo occurrerunt, notavi, scripsi; et sic tibi habe! Quocunque vis modo, mihi est curta supellex. Editio fuit novissima Hutteniana, notitia literaria, ut mihi quidem videtur, satis copiosa. Magni non facio, quae proferre sum ausus: non enim sum is, qui pro ratione vitae peractae inter viros doctos gloriam sectari debeam. Si paucula placent, satis habeo. Hujusce fere modi nutulae aqud me sunt in schedulis in oratores et poëtas Graecos fere omnes, sed minus numerosae et minoris momenti, quam quae hic publici juris feci. Inter mortuos cum Thucydide et Tacito et Plutarcho apud Marathonem et Salamina jam honestissimus est vivendi modus, ubi dignitati et majestati patriae amplius nil possit navari.

Attamen Είς οίωνος άριστος άμυνεσδαι περι πατρης.

Scripsi Cal. Jan. MDCCCVIII.