As ik noch schell, kumt Kunrad sin ol Moder
Un weent un schriggt un klagt er grote Noth:
Sin Vader war sik noch int Sark umkehren,
Wenn Peter de Kemedijantendiern neem.
Se harr em Allens seggt un weent un schregen,
Un harr em bedt vun Himmel bet to Eer,
Un Allens weer umsunst; ik much doch hinkam'
Un em mal Schimp un Schann un Scham værholn!
As ik der keem, so frag ik, ob dat wahr weer.
Do seggt he: ja, he wull dat Mäden hebben,
He much er lidn, de Diern weer gut un brav.
Do fung sin Moder an: Min Sæn, min Sæn,
Din Vader blött dat Hart noch inne Eer!
Bedenk din Moder un er grauen Haar,
Un lat mi doch de Schanddirn buten Hus'!
He seggt er ruhi: Moder wes' Se still.
Schall se ni rin, so ga ik sülm hinut.
Ik wuss ni, wat ik seggn schull to den Minschen!
He stunn so fast un seker as en Bom;
De leet sik vun Vermahnn un Weenn ni schütteln,
Dar muss Verstand un Æwerleggung to.
Ik be de Olsche, dat se uns alleen leet,
Un neem em ruhig un vernünfti vær.
He sä, de Lüd weern in de grötste Noth,
Se harrn nix mehr to biten un to breken
Un aller Tüg un Saken lang verkofft.
De Kruskopp wull abslut na'n grötern Ort,
De Annern wussen denn ni ut noch in;
De Bursche schull en orndli Handwark lehren,
De Moder kenn dat Sticken un dat Neiden
Un kunn sik nährn, wenn he er 'n beten hölp,
De Diern weer gut, he wull un muss er hebbn,
He war sik umbringn, wenn he er ni kreeg!
Ik stell em Allens vær, wat mægli weer,
Un sä, dat kunn un war sin Dag' ni gut gan,
He leep mit waken Ogen rin int Unglück,
Gut much se wen, se weer vær em ni passlich,
Un dit un dat un wat ik Allens sä.
»Herr Paster«, seggt he, »das nu all to lat,
Ik mag er lidn, ik kann ni ahn er leben,
Un wat ik toseggt heff, dat will ik holn.«
Nu seeg ik sülm, dat Reden keem to lat,
De Sak muss nu ren Lop hebbn as se leep,
An Holn un Stüern weer ni mehr to denken.
So sä ik denn, se weer je noch so junk,
He much sik dochen jo nich æwerilen,
He schull sik Tid nehm un sik recht bedenken.
»Dat keem der nich op an, dat wull he don.
Doch harr he dat bedacht un æwerleggt,
Un anners«, seggt he, »war't sin Dag' ni warrn.« |
|
Wat gev dat nu værn Snætern un Vertelln!
Dat weer dat ganze Dörp sin Ehr to neeg.
De olen Wiwer heeln de Köpp tosam,
Bi jede Sot un Stegelsch stunn en Paar.
Wa hekeln se de arme Diern hendær!
Nix blev der na, as luter Schev un Schinn,
Keen ehrli Drapen Blot un keen nütt Haar.
De Dierns sän, se weer en ol Postür,
Un ni mal smuck, man'n beten opfigurt
Mit Slant un Trant, un ni mal hele Strümp! –
Un weern se nich vær Peter Kunrad bang wen,
Se harr er seker utekt mitten Finger.
De gung sin Weg, as wenn em dat ni rak,
Des Abends jümmer ruhi na't Rundeel
Un Jahrmarkt mit er dribens ut to Danz.
Ik seeg em noch – wa seeg he glücklich ut! –
Bi helligen Dagen lingelank de Strat,
Un snack mit er un harr er bi de Hand,
Un scham sik ni, as weert sin lüttje Swester;
Un richti hoch un stolt! man kenn em kum,
So lachen em de Backen un de Ogen.
Dat Mäden gröt bescheden hin un her;
De Mannslüd sän, se weer doch würkli smuck:
Wat harr se witte Tähn un rode Backen,
Un weer se ok man lütt bi Peter Kunrad,
Se weer doch smetsch un as en Swölk to Fot.
Se harr ok Abends as en Vagel danzt,
Un weer so nüdlich un so ehrbar wen,
Un so vergnögt, un harr so hartli lacht, –
Sogar Anngreten Möllersch much er liden.
Un bi den Farwer weer so as to Hus;
Un as de Kruskopp un de Bursche wegtrock,
Un as de Olsch sik inhür inne Heid,
Do lev se bi den Farwer as sin Dochder
Un wusch un feg un schrubb un lehr dat Melken
Un dreih sik keit in er Linnwullenrock.
Sogar ol hinken Kunradsche besunn sik
Un sä, wat wen schull, leet sik doch ni ännern,
Vellicht war't ok je beter, as se dacht harr.
Am Ende keem dat ganze Dörp to Ruh;
Man wücke Ole schütteln noch de Kopp. |
|
So keem toletzt de Hochtidsdag heran.
Wer seli weer, dat weer uns Peter Kunrad;
De groten Backen stunn' em vuller Thran.
Dat ganze Dörp weer vull Gottlof un Freid.
De Büssen knappen, Abends gev dat Danz,
Un Allens hæg sik an de smucke Brut,
Un Allens gung as sunsten hier op Dörpen.
Dat drop sik jüst den Dag na't Heider Permark.
Wi seten rund herum op de Grotdel,
Vær Boos un Afsit hungn der witte Lakens.
De Schaffners gungn mit witte Platens rum. -
Mit eenmal schallt en Orgel vær de Dær.
Dat durt ni lang, so spelt en Vigelin,
Denn kumt en Harf, Gesank un noch wat anners.
Ik seet jüs grade æwer vun dat Brutpaar.
Mit een Mal ward se as de kalte Wand,
Un Kunrad ganz verhesbest un vertünnelt.
Ik meen, dar weer wat los un seeg mi um –
Dar stunn de ganze Sippschaft inne Dær!
De Orgeldreier mit dat halwe Been,
De Gliederrenker mit sin beiden Kinner,
De Taschenspeler in sin witte Mütz,
De Füerfreter mit de Segenbart,
Wat achterto de gele Barentrecker,
Sogar de grise Jung mitsams sin Ap,
De hoch un klok em vun de Schullern keek.
Se stelln sik sachten in en runne Reeg;
De Stumme, de opt Markt mit Leder handelt,
De Burn gewöhnlich anfat bi de Knöp
(He weer en bleken Mann mit lange Haar,
De schütt he jümmer, wackel mit den Kopp
Un heel de Lüd sin lütten Packen hin;
De Jungens sän: De stumme Harfenspeler),
De tred herut un heel en Art vun Red
Vun Dänsch un Hochdütsch un vun anner Spraken,
Un sä, se wünschen Glück un alles Guds
Un beden um en lüttjen warmen Drunk.
De Dörpslüd flogen all verblixt to höch,
Un Kunrad weer verbistert un verbas't,
Sin Brut war witt un roth vær Scham un Unglück,
Un Moder Kunradsch flog de Hann' tosam.
De Swigermoder fat sik noch am eersten;
Se gung na Kunrad, pust em wat int Ohr,
Denn na de Stumme, gev em frech de Hand
Un stell sik mank de Annern hin un snack.
Wat weer to don? Se kregen wat to leben,
Doch mit de Hochtid wull dat ni mehr flaschen.
De Brut weer weg un Kunrad stur un stumm.
Dat dur ni lang, so war de Sippschaft lud
Un maken Larm un föhrn dat grote Wort,
Dat seeg 'n Kemedie liker as en Hochtid.
De Stumme fung noch wedder 'n Reden an,
Verdreih de Ogn un schütt de langen Haar;
De Gliederrenker neem sin Kind tofaten
Un hung dat as en Wründel umme Nack;
De Barentrecker sung un dreih de Orgel;
Den grisen Burschen leep sin Apkatt weg
Un krabbel dær dat Laken na de Afsit;
De Dierns schregen, Allens keem in Enn',
Un Kunrad leep verdreetli hin un her.
Ik gung to Hus un seeg ni, wa dat bileep;
Doch hör ik annern Dags man vun Hans Küster,
Dat weer toletzt noch jümmer arger warn,
Bet Kunrad se mit Sack un Pack herutjag.
De Brut harr weent, de Swigermoder schulln:
»De Lüd weern ebn so gut as alle annern!«
De Olen sän, dat weer je'n Schimp un Schann,
Dat weer je'n rechte Orgeldreierzunft,
Dar kunn je all sin Dag' nix Guds vun warrn,
Dat weer je'n Himphamp as en Disen Heed,
To Rad un Galgen weer dat je de Anfang! |
|
Dat keem am Enn' doch Allens to sik sülm.
Peter Kunrad lev un arbei' as gewöhnli;
Dock keem sin Fru man selten ut de Dær,
De Hochtid harr er banni Schaden dan,
»Kemedijantsche« heet un blev se jümmer.
Se harrn am levsten nix mit er to don,
Se sän, se much ni spreken un ni breken,
Weer orndli stolt un wuss ni wat se weer.
Mit Moder Kunradsch kunn se sik ni stelln,
Se munkeln gar, de Olsche harr er gnübbelt,
Un sän, se seet den ganzen Dag to weenn.
Kunrad war bald noch stiller as toværn,
Sin groten Schritt war Jümmer swarer gan,
De Backen warn em krækelich un infulln,
Dat lange Kinn noch länger as gewöhnli,
He weer toletz as Schatten anne Wand,
De Rock hung oppe Arms as oppe Stöcker. |
|
>Do heet dat mal, de Kruskopp weer dar wedder,
In Sammtrock, gänzli as de feinste Herr,
In grauen Hot un mit en golle Uhrked,
He weer vun Hamborg oder Lübeck kam,
In Düstern – un mit eens na Kunrad gan;
Dar harrn de halwe Nacht noch Lichten brennt.
De Wächter harr ok hört, wa se der snacken,
Een gänzli lud, un Een harr weent un snuckert.
Sehn harr he nix, de Finstern weern behungn,
Doch seeg he oft en Schatten, de der fecht
Un snack, un denn weer Allens dot un still.
So munkelt dat den annern Dag int Dörp. |
|
Den drütten Morgen kam ik vær de Dær,
As min Gewohnheit is, noch orri tidi,
Un hal mi ut de Pump en Glas vull Water:
Do kumt der'n Wagen rop vun Peter Kunrad.
Ik sta un pump – do kumt he jüs tohöch.
Værto sitt Peter Kunrad mit de Kruskopp
Un merren in sin Fru un Swigermoder
Mit Kisten un mit Kasten un mit Saken.
De Kruskopp un de Moder gröt mi frech,
De Fru seet nül mit beide Hann' vær Ogen
Un Kunrad mit de Hot deep int Gesich.
Wa seeg he goddsbedröft un slagen ut!
He heel dat Leid, as fahr he sik na'n Richplatz.
Ik meen, ik seeg de Dod mit Swep un Pitsch.
He sä keen Wort un trock man kum de Hot.
Ik wuss ni, wat ik seggn un denken schull,
Un stunn noch lang un seeg se achterna,
Bet mi de Fingern vun dat Water frorn.
Ik gung des Morns na Moder Kunradsche,
Un wull er fragen, wat se mak un de;
Mi düch, ik kunn dat ni mehr ruhig ansehn.
De hink mi al entgegen bi de Dær,
Un wisch sik mit den Platen dat Gesich
Un sä, as ik er frag: »Dat Unglückskind!
»Och Gott, du lewe Gott, wa schull't wul gan!
»Se süken hier je bi enanner hin!
»Min Peter halt dat Stück gewiss ni dær!
»De arme Diern! och Gott! se weer ni slech!
»Ik heff je ümmer seggt, dat kunn ni angan,
»Se warn dat noch beleben un befinn'!
»De slechten Minschen! un de Klatscherie!
»De arme Diern, se kunn dat je ni utholn!
»De Olsche! ne – de is an Allens schuld!
»Ik heff keen Schuld! gewiss ni, Herr Pastor!«
Ik frag er, wat værn Schuld un wat vær Lüd,
Un wat se meen – wo Peter Kunrad hin weer?
»Och Gott, seggt se, de bringt sin Fru na Heid,
»De will je mit er Moder weg na Hamborg,
»- Ik weet ni, wat se opt Theater schall? –
»De hett je so vel klænt, bet se't entwei harr!
»De drückt min arme Sæn dat Hart noch af!«
Dat dacht ik ok. Doch hier weer Allns to lat,
Hier weer wul nix to trösten un to hölpen.
Am Namiddag keem Peter Kunrad wedder,
Ik seeg em noch, wa he inn Wagen hung,
Ik wuss ni, ob he dot weer oder lebndi,
He seeg erschreckli, gottsbamharti ut!
He gröt mi ni un sä keen starbens Wort,
Un as ik hingung, tuck un muck he nich,
Un weer, as wenn nix los weer, bi de Arbeit.
He seeg mi fast un ruhig inne Ogen,
– Ik wuss ni, wat ik seggn schull to den Minschen! –
Un weer so bleek, as keem he ut de Eer,
Un as ik anfangn wull un wull em trösten,
Do fat he mi ann Arm un segg: »Herr Paster,
»Se meent dat gut – doch nu is Allns to lat.«
Wat schull ik don? Ik seeg, he harr wul recht,
Un dach, de stille Arbeit much em trösten. –
He ree ok ut to plögen as gewöhnli,
Doch hung he oppe Per, as weer he dun,
Un Abends keem he wedder, gung to Bett,
Un leeg man wücke Dag', so weer he'n Lik,
Un liggt un slöppt hier'n beten æwer hin;
Herr Docter hett den Likensteen wul sehn,
Dar steit sin Nam, un ünner: Treue Liebe. |
|
Herr Paster wisch en Thran ut beide Ogen;
De Docter segg: Mein Gott, wa is dat mæglich!
Ja, ja! segg do de Vullmach, ganz gewiss,
De Kunrad weer min egen Brodersæn.
De Docter seeg verlegen op na Lotte:
De pal un harr de Ogen inne Sett.
He keem tohöch un mak en depen Diener
Un hölp de ol Herr Vullmach vunne Back,
Un sä gunnacht, un fat em ünnern Arm,
Un trock de Ole langs de Strat hendal. |
|
Herr Paster gung mit Lotte rin int Hus,
Doch segg he noch de Beiden na, un segg:
»Von allen Erdenwundern ist das größte
»Ein Menschenherz voll Liebe oder Schmerz.« |
