John Brinckman: Uns Herrgott up Reisen

Anzeige. Gutenberg Edition 16. Alle Werke aus dem Projekt Gutenberg-DE. Mit zusätzlichen E-Books. Eine einmalige Bibliothek. +++ Information und Bestellung in unserem Shop +++

Dat sößte Kapitel

Wat dorup den leiwen Gott bi nachtslapende Tit taustöten müßt. Wat dor de gewisse Jemand sick noch all ruter nähmen wull. Wo de Jemand dunn eigentlich recht utseihn ded, un wat denn' mitdes passiert was. Wo de leiw Gott den gewissen Jemand sin verfluchtige Schülligkeit verkloren wull, un wat em dor von trügg höll.

Dunn fung dor oewersten baben up den Möllnschen Kirchentorn de oll Klock an tau slahn, bum – bum – bum –, un hürt ok nich ihre wedder up, as bet sei richtig twölf utslahn hadd, un dunn fungen up eins all de Hunn' in de Möllnsch Ümgegend un in Mölln sülwst an tau günsen un an tau bläken, dunn stegen all de Möllnschen swarten Katers baben up de Schosteins rupper un jaulten as unklauk, dunn keken all de Ulen up den Möllnschen Kirchtorn mit ehr groten Töllerogen baben ut de Rüstlöckers ruter, slögen mit ehr Flünken un schregen: Kumm mit! All de Fledermüs ünner dat Kirchendack kregen wedder Läwen un simmten dunn mit eins buten üm de Kirch rümme œwer de Gräwers un dörch de nackte Kron von den Linnenbom, wo de leiw Gott noch ünner satt. Un de Hahn up den Torn sülwst dreiht sick nägenmal üm sick sülwst nah all de Windpunkten rümmer un kriescht dortau ängstlich, as was dor baben em 'n Hawk oder ne oll Gawelwih in de Luft un as wiren de Doden up den Kirchhoff dor unnen sin Kükens, de hei wohrschugen wull; un weck von de Doden ünner de Ierd dreihten sick ok dreimal üm sick sülwst rümmer as krank Lüd in 'n recht häßlichen Drom. Längs de Kirchhoffmuer dor rischelt dat œwer, dor ruschelt dat un dor raschelt dat, as wull dor wat œwerstigen un was vör Fautangels bang, un dat was kein anner as de Düwel, de nu den leiwen Herrgott richtig wedder upfunnen hadd un nu, dat dat sin eigen Stunn' was, vermeinen ded, wat hei sick den leiwen Gott gegenœwer ok 'n bäten Friheit ruter nähmen darwen ded.

»Erlauben Sie, verzeihen Sie!« röp dat von achter de Kirchhoffmuer her. Un as de leiw Gott sick dunn ümsach, dor hadd de Düwel sick hoch un lang upricht't un kek œwer de Kirchhoffsmuer rœwer. Vör den leiwen Herrgott darwt hei sick jo nu nich anners blicken laten as in sin wohre Gestalt mit sin verfluchtig oll Scheilog un sin gruglich oll Sugelsnut. Gräsig naug sach hei ut in sinen roden Kutschermantel. Up den Kopp hadd hei en groten Klapphaut mit ne Kapunhahnfedder doran, un de Klappen von den Haut wiren mit en oll Kimmeldauk œwer sin Uhren un ünner sin Kinn fast bunnen, as hadd hei Weihdag in de Tähnen.

»Is Hei dat?« säd de leiw Gott, »wat hett Hei mi ümmer up Schritt un Tritt nahtausnückern, wenn ick hier ünne eins tau Besäuk bün? Hei weit jo, wat ick so wat nich mag. Ick segg Em dat noch mal, ick will mi dat hiermit ein för alle malen in Taukunft verbäden hewwen. Hürt Hei un versteiht Hei? Ditmal will ick dat noch so hengahn laten. Bring Hei sin Gewarw an, wat will Hei?«

»Erlauben Sie, verzeihen Sie, ein armer Reisender«, säd de Düwel von achter de Muer noch mal.

»Na, lat Hei dat Witzen!« säd dunn de leiw Gott, »süs kriggt Hei ein Viatikum mit up de Reis, wo Sin Taschen tau lütt för sünd. Kam Hei man leiwersten rinner, wenn Hei wat vörtaubringen hett. Ick bün kein Fründ nich von Muschelien achter de Muer, weit Hei. Wat hett Hei denn all wedder mal tau snurren?«

»Dat is man von wegen dat Hufisen in de Kirchhoffpuurt«, säd dunn de Düwel, »ick kann jo mit den besten Willen nich rinner, un œwer de Muer kann ick ok nich, denn dor liggt noch de Bann up ut de katholschen Tiden her. Dat süllen Sei jo recht gaut weiten, dat ick dat nah minen Kuntrakt nich darwen dau.«

»Na, denn kann ick Em ok nich helpen!« säd de leiw Gott, »denn scher Hei sick man fuurtst leiwersten glik, wo Hei her kamm!«

»Wenn ick so an ein von de Telgens von den Linnenbom, de hier an de Muer œwer hängt, rœwer klattern darwen ded, denn so gung dat sacht«, meint dunn de Düwel.

Ein – twei – drei satt ok de oll Düwel baben in de Kron von de oll Linn' œwer den leiwen Herrgott sinen Kopp. Man as hei sick an ein von de Telgens vör em up den Kirchhoff dal laten wull, dunn so röp de leiw Gott: »Nähm Hei sick en bäten in acht, wo Hei henpedden deit, hürt Hei! Pedd Hei mi nich up dat lütt Graff dor linksch! Dor liggt 'n lütt ünschüllig Kindting in, wat de Notdöp krägen hett, dat sall Hei mi nich mit sinen häßlichen Pirdfaut verschamfieren. Peddt Hei mi œwersten up dat Graff dor rechtsch, dor liggt ne Fru in, de teihn Kinner richtig utdragen, sülwst grot stillt un in min Furcht un Vermahnung grot trocken hett, peddt Hei mi dor up, denn kriggt Hei noch einen Pirdfaut an 'n Lif, un denn hett Hei 'n richtiges Poor. Versteiht Hei mi? Up dat Graff dor grad vör mi kann Hei sick dal laten, dor liggt sonn ollen wantschapen tagen Junggesellen in, de sin Kuckuckseier in anner Lüd ehr Nester dragen hett, de sin Läwdag as Putzmetz agiert, tauhopen rakt, tausamen schrapt un up 'n Hümpel hungerharkt hett an den unseligen Mammon, ahn sinen Negsten dat Witt in ehr Ogen tau günnen, sonn ollen Heukendräger, de alle Sünndag in de Kirch rönnt is un mi un min Wuurt bestännig up sin verlagen Tung' führen ded, man mi jidwemal so drist as 'n Kutschpird verläuchent hett, wo ick in den Sack von de Armaut un de Asch von dat Elend an em ranner träden bün. Dor kann Hei sick för mintwägen up henstellen!«

De Düwel let sick dunn ok recht vörsichtig an den Telgen von den Linnenbom vör den leiwen Herrgott dal, ahn up dat Graff rechtsch un dat Graff linksch tau pedden, un as hei dunn vör em up den Möllnschen Kirchhoff un up den wantschapen ollen Junggesellen sin Graff stünn, dunn sach hei so kläglich un verkümmert ut as dat dröge Elend, so nüsterbleik as Lewerentzen sin Ohmskind, dat int koll Fewer dor noch an glöwen müßt, un so verklamt un verfroren as sin eigen Grotmoder, dunn hadd sei sick in 'n strengen Winter all üm Mattini ut an 'n isern Pumpenstaken fast lickt hatt un satt dor Antoni noch an. De Düwel hadd üm sinen Hals ünner dat Kimmeldauk 'n groten knütt'ten Wiwer-Strumpschacht bunnen, sinen füerroden Kutschermantel dichting bet baben rupper tauknöpt un sinen Bein mit den verfluchtigen Pirdfaut bet an dat Knei ranner mit Buckswull bebünnelt, un 'n Poor Scheperfusthannschen hadd hei an, wo wenigstens twei Pund Lammswull in verknütt't wiren.

»Na, Hei süht lecker ut«, säd dunn de leiw Gott tau den Düwel, as de nu vör em stunn, »Hei is jo gor nich mal wedder tau kennen! Häßlich naug is Hei von Hus ut, man so vagelbuntenhaftig, as Hei nu dor vör mi stahn deit, is Hei mi noch nie nich in de Möt kamen. Nähm Hei sick man hier herümmer en bäten vör de Dörpschulten, vör de Bœdelhusoren un Landpasters in acht, dat lett Em jo as 'n richtigen Snurreröllsten! Hei hett jo woll rein dat Läwen nich mihr. Ick denk, Hei liggt noch ümmer wollverwohrt in de Meiersch ehr Lad in?«

»Üm Vergäwung, in weckehr Meiersch ehr Lad?« frog dunn de Düwel un würd mächtig perplex utseihn.

»Na nu, in den Krakowschen See, in oll Land Mäkelnborg dor vör uns«, säd de leiw Gott wedder un wiest mit sinen Krückstock nah de ostlich Kant hen.

»In den Krakowschen See?« frog de Düwel noch mal, »üm Vergäwung, dat ick nich wüßt.«

»Kik eins!« säd dorup de leiw Gott, »wo dat Lork sick hett! In de Meiersch ehr oll Lad, mein ick. De Meiersch hadd jo noch Em sülm as Frigensdüwel in 'n Liw, un dor hadd jo noch de ein Paster bi Kukelmiß oder Grubenhagen rümmer em ehr afdriwen müßt un Em in de Meiersch ehr Lad rinner besworen un inspunnt hatt un fuurtst ok in den Krakowschen See versöpt. Stell Hei sick doch nich so an! Wat denn? Weit Hei dat nich mihr, oder is dat all wedder ne vergäten Krankheit bi Em, as de fram Jumfer ehr ierst Kind?«

»Hollen tau Gnaden!« säd dunn de Düwel un kek sick wild üm, as stunn de bewußte Herr Paster all achter em mit 'n evangelschen Bannspruch, »hollen tau Gnaden, ick besinn mi woll, wat ick mal eins in Lann' Hispanien dor achter Johren lang in ne oll Pottbuddel heff sitten müßt, mit Salomonissen sin Pitschaft œwer den Stöpsel tausiegelt, so dat ick noch de Engböstigkeit dorvon weg heff. Un ick satt ok sacht noch hüt un desen Dag in de oll Pottbuddel, hadd mi de Brandvoß von Studiermakergesell nich ut Niglichkeit wedder ruter laten; man dat ick jemals in de Lad von de Meiersch inspunnt un in den Krakowschen See rinner smäten wäsen süll, üm Vergäwung, dat möt ick denn doch in ihrerbietigste un ganz gehursamstliche Afräd nähmen.«

»Nich?« säd dunn de leiw Gott, »na, denn is 't gaut, denn kann ick Em œwersten seggen, wenn Em dat noch nich taustött is, denn so stött Em dat noch tau, so säker as Amen in de Kirch. Hei weit woll, för Em is gistern, hüt un morgen dor, för mi œwer nich. Ick bün de Ewigkeit, un de lett sick nich in Dag un Stunn' indeilen.«

Dunn schüddt de oll Düwel sick orig in dat grausame Vörgefäuhl von de taukünftige Vergangenheit; em slögen de Tähnen, dat dat man orig so klœtern ded, un sin verfluchtiges Scheilog schult ängstlich œwer sin Sugelsnut weg nah de ostliche Kant hen.

De leiw Gott namm dor œwer ok gor kein Notiz nich von un let sick von den Düwel sin sichtliche Angst nich stüren un nich rühren.

»Wat will Hei nu recht von mi?« säd hei, »'n Hart hett Hei jo nich, dat ick dor rinner kiken kunn, un in Sin ollen Katerogen kik ick unnod. Wat is Em denn nu, un wo kümmt Hei denn recht her, wenn Hei nich ut den Krakowschen See kümmt? Spräk Hei sick einmal ut un holl Hei mi hier nich lang up, versteiht Hei? Un denn holl Hei en bäten an sick, hürt Hei?, un stink Hei mi nich so dull nah Pick un Swäwel dörch Sin Rippen! Hei rökert mi jo hier minen ganzen Möllnschen Kirchhoff so arg in, dat dat 'n dreidagschen Platzrägen nich wedder fuurt nimmt.«

»Ick rük nicks!« säd de Düwel un stök sin oll Sugelnäs lang ut den ollen Wiwerstrumpschacht ruter.

»Hei rückt nicks?« hadd de leiw Gott dunn wedder seggt, »na, denn geiht Em dat woll so, as den Provisor in de Aptheik dat dor noch gung: de rök ok nicks, as hei in dat Laboratorium midden mank den Düwelsdreck sitten un sick den Näsendrüppel mit den Finger vull Assafötida afwischen ded.«

»Un wenn dat is«, säd de Düwel en bäten kortpustig, »denn kümmt dat man blot dorvon her, wil ick mi so dull in Sweit lopen un afextert heff, üm Sei man wedder intauhalen.«

»Je, dor heww wi 't!« säd dunn de leiw Gott, »wat hett Hei mi œwerall nahtaulopen? Ick heff em nu all 'n poor mal fragt, wat Hei von mi will, un Hei gifft ümmer keinen Hals nich, grad so as de Stammelbuck, de Speck seggen sull un ümmer S–S–S–Smolt säd.«

»Hei möt woll?« rep de leiw Gott, »möt woll? I, dit kümmt jo ümmer nüdlicher!«

»Ünnerstah Hei sick nich un nähm Hei minen Nam' noch einmal up de Tung!« ünnerbrok de leiw Gott den Düwel un drauht em mit sinen Krückstock, »oder ick schick Em einen von min heiligen Engels up de Baud, Hei weit woll!«

Dunn dukt sick de Düwel vör den leiwen Herrgott un wünn sick vör em as en Ritworm, hei wüßt woll, un dat wohrt ne ganze Tit, ihre hei wedder tau Pust kamm.

»Je, ick möt woll möten!« säd hei tauletzt, »ick frag dor ok gor nicks nich nah. Ein Vergnäugen is dat för mi nich, man dat helpt jo nich. Will ick nich sülwst nah min Geschäft seihn, denn heff ick nahsten de gröttsten Nackensläg dorvon. Wen de Kauh tauhürt, de sall sei för gaut sülben woll an den Swanz faten. So drad as Sei sick sülwst up de Ierd man mal blicken laten, denn stimmt glik min Hauptbauk nich mihr, denn heff ick ümmer Manko in de Kass', un denn so breckt stännig bi mi de suer Gurkentit an. Mit dat Geschäft will dat denn nich, un denn heff ick jedwemal noch den gröttsten Schaden dorvon weg hatt. Wenn Sei in Sei Ehr höchsteigenste Perßon so hart an de armen Sünders vörbi gahn daun, un hewwen sei sick ok noch so fast in min Netten intüdert, denn ward ick sei ahnig, ihre ick Vörpahl slahn kann, denn kann ick Vadern nahfläuten, un denn is dat kein Kunst nich. Un dorüm bün ick Sei man ut Frankreich allein nahgahn œwer Deventer un den Blocksbarg. Dat 's 'n Hunnsfott, de nich nah dat Sinigte seihn deit, un ick mag mi min Fisch nich ut min Reusen rut jagen laten, un wenn anner Lüd in minen Dahnenstig gahn un mi min Kundschaft afwennig maken willen. Ick heff man Ümstänn' dorvon, un dat is 't all. In minen Kuntrakt steiht dor kein Wuurt nich von in, un verdenken kœnen Sei mi dat nich. Krank argern kunn 'n sick an so wat! Hett wen dat Recht, en Deif in sin Nohrung tau sin, denn so is dat, so väl as ick weiten dau, man ein, un dat bün ick. Ick heff mi nu all 'n richtigen Snuppen ranner halt von all dat Nahlopen un Nahrönnen dörch Holland un Hannover un de Herzogdömers. Wenn dat ok mit de Hitt geiht, de Küll seggt mi abslut nich tau. Un nu heff ick babenin noch dat Mallür hatt, dat Sei mi dor baben in Jütland ganz ut de Ogen kamen sünd. Ick meint nich anners, as Sei wullen œwer de Beltens nah Kopenhagen rœwer, un dunn heff ick bi den Alsenschen Sund lurt un lurt, man wen nich kamm, dat sünd Sei wäst. Nahst löp ick vergäws bet baben nah Kap Schagen rupper dörch den drei Faut hogen Snei, de dor lagg, gegen 'n gefährlichen Sneidräwel un sonn blinnen Nuurd-Nuurd-Ost an, dat mi bang is, wat mi de Näs utfroren is, un ick dor gor nich an rögen mag ut Angst, dat ick sei in de Hand beholl. Un nu ritt mi dat Spatt wedder so in minen Hauf. Ick wir ok säker dor verklamt un hadd dor bet negst Mainacht liggen kunnt, hadd ick nich ne olle Hex achtern Tun huken funnen mitsamst ehren Buck. De kamm mi grad tau Paß. Ick dreiht ehr swinning dat Gnick af, bünn mi ehr Nachtmütz as Kimmeldauk üm, ströpt ehr de Strümp dal un wünn mi de üm 'n Hals. Den Buck sin Fleet heff ick üm minen kranken Faut bünnelt. Man dor wull mi ok keinen einzigsten grisen Sünder in de Möt kamen, den ick dat dick Fell hadd aftrecken kunnt, üm mi en Poor warm Ünnerbücksen dorvon tau maken. De hadden jo woll all sonn Ahnung dorvon, dat ick nich wit af was.«

Dei leiw Gott hadd dat Stillswigen krägen, un em föllen binah de Arm von 'n Liw œwer den Düwel sinen Schandrachen un sinen gräsigen Mangel an Gottsfurcht. Giff ein man den Düwel en Toll, säd hei tau sick, un hei nimmt sick glik de heil Ähl!

De Düwel mücht sick jo woll nu œwer dat Stillswigen von den leiwen Herrgott anners utleggen, un hei mucht jo woll bi sick denken: Du kunnst den Ollen ümmer noch 'n lütt bäten driester un stiwer kamen. Un so läd hei denn wedder los: »Je, dat segg ick man, Herring, dat heff ick nu dorvon! Argern möt 'n sick, dat 'n dor de Krepanz von kriegen kann. Wir ick nich de Satan sülben, ick künn dorœwer des Düwels warden. Un wenn Sei viellicht meinen mœgen, wat Sei mi den Limmerschen Schulten noch wedder afwennig maken, denn nähmen Sei mi dat nich œwel, denn so irren Sei sick.«

»Ick mi irren!« säd de leiw Gott, »seh Hei nah sin Würden segg ick, oder œwersten –«

»Je, Sei hewwen jo Daun un Laten!« fohrt dunn de Düwel den leiwen Herrgott in dat Wuurt, »dat glöw ick woll! Dat steiht jo all in Sei ehr gütiges Wollnähmen, un wat Sei Ehr Daun un Laten is, dat sall mi ok gor nich angahn, nee, mi nich, mi am allerwenigsten! Man so väl segg ick, den Limmerschen Schulten, de is Kirchenvörsteher, den krieg ick doch noch, un wenn Jobst Sackmann ok nägenmal sin Bichtvadder is un Sei sick sülwst ok noch teihnmal bi den Kanzelpiler in de Limmersch Kirch den Schulten gegenœwer upstellen daun. Wenn mi all man so gewiß wäsen deden as de! Den bruk ick man blot mit en Kraus vull Mett ünner de Näs tau gahn un ne suer Gauskül up 'n Töller tau leggen, denn so vergett hei all Sei ehr Patenens un Kelchen, grad so as hei den Text vergett, so drad as oll Sackmann em ünner sin Bullensnut ruter snawen hett un tau sin Indeilung kümmt. Un wenn ick dat man blot begripen kunn, wat Sei dorut hewwen daun, Herring, dat Sei œwerall noch up de oll Ierd runner kamen un sick dorup ümdaun mœgen. Ick seih dor kein Lock in, dat Sei sick de Unmäuh noch maken. Dor kümmt jo doch nicks bi ruter, wat dat Upnähmen för Sei wirt is. Sei hewwen jo so väl schöne Stierns, wo Sei sick nah Disch up ergahn un verlustieren kœnen, so väl blanke Stierns, ein ümmer staatscher as de anner. Oewer grad dese olle Ierd, de so ünnerkütig un mulschig un wormstäkig is as 'n Kantappel, de in 'n Fulbom rinner hängen deit! Ick för min Part begrip dat nich, wat Sei dor noch ümmer so up versäten sünd. Tau redden is dor doch nicks nich mihr an, un wat kann de Höll Sei nahsten för Spaß maken, wenn dor nümms nich in un sei so leddig is, as Sei ehr vullste Frühkirch. Stüren S' mi doch nich so dat Handwark, dor kümmt jo doch nicks för Sei bi ruter, Herring! Günnen S' mi doch dat Minigte! Wenn Sei sick dortau hergäwen willen, sülwst hausieren tau gahn, wat blifft mi denn grot œwrig, un wat sall ick denn daun? Sei hewwen jo so väl Preisters von alle mœglichen Klüren; œwerlaten Sei de dat doch leiwersten! Mi kœnen S' dat nich verdenken, oll Herr! Dor sitten S' nu wedder mal eins hier up den Möllnschen Kirchhoff up en Stein, wo einer ünner liggen deit, den ick all sonn Ünnerposten in de Höll taudacht heff, wenn min Reich man ierst kümmt. Wat sœlen de annern Doden man dorvon denken, wenn Sei sick so wit weg smiten daun un up dat Graff von sonn Galgenvagel dal setten mœgen, as de wäsen is, de dor ünner den Stein liggt, sonn argen Racker, dat de Minschheit em noch hüt un desen Dag nich vergäten hett, schonst dat nu all dreihunnert un so un so väl Johren her is, as hei den letzten Pust hergaff. Herring, ick bidd Sei! Hei sülben un de annern Doden hier, wo ick en Recht an heff, de möten jo glöwen, wat dat all man Spaß is, wat de Supp nahst nich so heit upäten ward un ick all den välen Swäwel ümsüs inköfft heff. Herring, Herring, besinnen Sei sick doch 'n bäten, wat Sei daun. Herr Jeses noch mal tau!«

De leiw Gott hadd den Düwel ruhig utspräken laten un œwerläd sick dat, wo hei em am indringlichsten afstrafen süll för sin lästerliches Mulwark – wat dat bäter was, em bet in dat negste Johrdusend rinne in dat wittgläundige Zentrum von de Ierd sülwst tau verdunnern oder œwersten em splinterfaselnackt för de sülwstige Tit baben nah den Nuurdpol rupper tau schicken. Man as de Düwel sick dat bikamen let, den Herrn Jesum up sin verfluchtige Tung tau nähmen, dunn wull de leiw Gott upstahn un em sin verfluchtige Schülligkeit so klor maken, dat hei bet taum jüngsten Dag un dat Weltgericht kein Brill nich nödig hewwen süll. Taum Upstahn kunn jo nu œwer uns Herrgott nich glik kamen, wil dat hei mit sinen Kittel achter an den Linnenbom, wo hei sick mit sinen Rüggen noch ümmer anlähnen ded, fasthackt was. Den Düwel vergung up einen Slag all sin Hœglichkeit, as hei sick dat ünnerstahn hadd, den Herrn Jesum sinen heilgen Namen up sin verfluchtiges Gagelfleisch tau nähmen. Dunn fung de Hahn up den Wimen achter den Möllnschen Paster sin Wedeme hell an tau kreigen, dreimal achter 'n anner, ahn aftausetten, Krü–kre–krü! Dunn fungen all de annern Hahns in Mölln un de Möllnsch Ümgegend bet nah den Klüßerurt rupper ok an tau kreigen. Dunn föllen den Düwel all sin Sünden bi; dunn sach hei dat in, wat hei tau wit gahn was un wat dor nah kamen müßt, un wutsch! was hei wedder nah den ollen Linnenbom rupper, un weg was hei as wegblast von den Möllnschen Kirchhoff un dal hen nah den negsten Galgenbarg. Dor, wüßt hei jo, kamm de leiw Herrgott em nich nah; dor sett't hei sick baben up dat Rad von den Galgen, wo noch drei Pierddeiw an hängen deden, tröck de groten Fusthannschen ut, rakt sick den Snei tausamen, de üm de Naw von dat Rad twei Toll hoch lagg, un rew sick sachting mit den Snei sin grot utfroren Sugelsnut, dat dat ful Blaut dor wedder in 'n Zirkel kamen süll. Dorbi let hei œwersten doch den Möllnschen Kirchhoff keinen Ogenblick ut sin verfluchtiges Scheilog, brandniglich, wat de leiw Gott nu woll ded un wo hei woll hengahn kunn, wenn hei wedder von den Möllnschen Kirchhoff fuurt gahn würd.

John Brinckman

Uns Herrgott up Reisen / 1

Inhalt

Dat sößte Kapitel