Autorenseite

 << zurück weiter >> 

Anzeige. Gutenberg Edition 16. Alle Werke aus dem Projekt Gutenberg-DE. Mit zusätzlichen E-Books. Eine einmalige Bibliothek. +++ Information und Bestellung in unserem Shop +++

16.
Die Lebermoose Süd-Georgiens

Von Dr. C.–M. Gottsche, Altona.


Gottschea pachyphylla Nees ab Es. Tab. VIII.

Synops. Hepatic. p. 19. n. 11. – Gottsche, Annales d. sc. natur. 4. série tom. VIII. p. 321. Jungermannia pachyphylla Lindenberg (Amtmann und Freund Lehmann's, in Bergedorf) in Lehmann's Osterprogramm des Hamburger Johanneums in dessen Pugill. plant. VI. p. 61.

NB. in der Synops. l.–c. steht diese Pflanze in der Abtheilung § 2. Examphigastriata, indessen hat sie wirklich amphigastria und ich habe in meinem Hand-Exemplar d. Synops. längst beigefügt: amphigastriis parvis obovato-quadratis vel obovatis apice emarginato-bifidis margine interdum angulato-repandis.

Auch an den südgeorgischen Exemplaren finden sich Amphigastrien, wie aus meinen Zeichnungen erhellt.

Dr. Will Nr. 36; steril. Süd-Georgien, Köppenberg, Ufer des Baches in Nordwest. Findet sich außerdem nicht selten auf dem Hochplateau und der Landzunge an Bachufern. 10. Februar 1883.

Jungermannia elata Gms. Tab. VII Fig. 3-6.

J. amphigastriata major (7 centimetra et ultra longa), caule erecto arhizo, apice ad 20 millimetra foliis viridibus, parte inferiore foliis decoloribus vestito versus apicem paucos ramos (3 usque 5) erectos seriatos edente; foliis in planta sicca compressis, alternantibus, vix imbricatis, rotundatis integerrimis, humidis erecto-patulis concavis, e basi ventrali subreflexa adscendentibus margine orbiculari latere interdum inflexo in dorsum caulis longius decurrentibus (foliis inferioribus obovato-oblongis decoloribus); foliorum cellulae in angulis sine parietum triangulari incrassatione; amphigastriis discretis caule angustioribus ovato-acutis ad dimidium fere bifidis laciniis elongato-acuminatis et in utroque latere disci parvo dente 3 usque 5-cellulari ornatis. – Sterilis.

Dr. Will Nr. 11. Süd-Georgien. Quelle auf dem Hochplateau – 16. November 1882. 2 Blätter einzelner Pflanzen. – Gezeichnet und wegen der Größe Jg. elata genannt.

Jungermannia barbata. B. Flörkii. Nees ab Es. Tab. VI. Synops. Hepatic. pag. 123 sq. – Nees ab Es. Hep. Europ. II. p. 168. sqq. Sterilis.

An dem Ventralrande des Blattes gegen die Basis hin finden sich einzelne kürzere oder längere Cilien (in unserer Blattfigur 12 Zellen lang), wie ich sie an den europäischen Formen B. Flörkii gesehen und in den Hepat. Europ. exsiccat. von Rabenhorst bei Nr. 249 (a. 1863) nach Pflanzen aus der großen Schneegrube des Riesengebirges gezeichnet habe. In der Kryptogamen-Flora von Schlesien I. Band 1876 hat auch Limpricht dies Characteristicum bei Jungerm. Flörkii p. 287 mit aufgenommen. Diese Eigenthümlichkeit findet sich freilich auch bei Jung. barbata D. Lycopodioides in noch stärkerem Grade, aber sie ist sonst so sehr verschieden, daß keine Verwechselung stattfinden kann.

Die Blätter der europäischen Pflanze sind im Umriß etwas runder als die der Schwester aus Süd-Georgien, und die Unterseite des Stengels hat weniger Wurzeln, so daß die Amphigastrien leichter sichtbar sind; in der oben citirten Abbildung sind auch 2 Paare Amphigastrien in 17facher Vergrößerung gezeichnet; damit verglichen, sind die einzelnen Zipfel der georgischen Pflanze schmäler.

Dr. Will Nr. 35 (im obersten Rasen). Süd-Georgien, Bachgrund oberhalb der Pinguinbay; 26. Januar 1883. Nur wenige Stämmchen zwischen den sterilen Pflanzen der Jungermannia propagulifera Gms.

Jungermannia propagulifera Gms. Tab. I Fig. 6-12.

J. densis caespitibus crescens, caule radiculoso serpentino infimo brunneo multiramoso in surculos multos erectos virides diviso, foliis ovato-quadratis integerrimis patulo-adscendentibus, concavis, vel canaliculato-complicatis, vel tubuloso-concavis, apice lunatim excisis vel angulo acutiore bilobis, summis praecipue in apicibus propaguliferis vel in foliis margine introflexis propagulorum granula magnam multitudinem foventibus.

Amphigastriis nullis. Flores feminei et folia involucralia desiderantur; sed flores masculi saepe inveniuntur; antheridium unicum praecipue in foliorum summorum axillis utrinque videntur; folia perigonialia forma non mutantur; interdum etiam bina antheridia in axilla inveniuntur. Reliqua latent.

Propagula triquetra, quadrangularia, interne subgranulosa et plerumque linea percurrente jam indicantia ubi postea discedent. Caules 15 millimetra longi; cellulae 1/50 usque 1/40 millimetrum; propagula triangularia majora basin 1/60 millimetrum habet.

Dr. Will Nr. 35; im obersten Rasen. Süd-Georgien, Bachgrund oberhalb der Pinguinbay, 26. Januar 1883.

Jungermannia varians. Gms. Tab. VII Fig. 1. 2.

J. in caespitibus densis pulvinatim crescens, caule filiformi repente, radiculoso, et longis ramis cum sociis implexo, foliis distantibus, apicalicus majoribus bilobis, lobis apice plus minus acutis, interdum rotundioribus, versus basin dorsalem saepe laciniis ornatis; amphigastriis foliis minoribus, sed simili forma; bifidis, sed altero lobo interdum rudimentario commutari potest cum primordiis junioribus ramorum. Cetera desigerantur.

Dr. Will Nr. 35. Süd-Georgien, Bachgrund oberhalb der Pinguinbay. 26. Januar 1883.

Jungermannia Köppensis Gms. Tab. II Fig. 1–3. Tab. V.

J. caule erecto pauciramoso arhizo (25 millimetra longo), foliis summis virentibus orbicularibus, inferioribus rotundo-cordatis vel ovatis, infimis brunneis crispis; concavis, integerrimis, majoribus 1,5-2 millimetra longis et latis (cellulis singulis ca. 0,02 millimetrum), margine ventrali e basi altius adscendente et longius a caule soluto plica longiore depressa vel reflexa magis cordatis, vel tota longitudine inflexo vel in dorsum longius descendente oblique ovatis; amphigastriis distantibus liberis erectis ovato-triquetris bifidis, lobis ovato-lanceolatis vel utrisque (vel altero tantum) dente laterali acuminato ornatis. Cetera desunt. Caespites densi multi collecti sunt.

Dr. Will Nr. 11. a. Süd-Georgien. Köppenberg, 10. Februar 1883, 13 Rasen.

Süd-Georgien, Bachgrund am Ausgang des Brockenthales 23. Januar 1883, 30 Rasen;

Felsen am Ausgang des Brockenthales 23. Januar 1883, 1 großer Rasen, (kleinere Form).

Jungermannia badia Gms. Tab. I Fig. 1–5.

J. amphigastriis nullis, in caespitibus laxis crescens; caule tenero curvato parce ramoso fere arhizo decolore, foliis distantibus alternis patentibus globuloso-ventricosis bilobis, lobis ovato-obtusis saepe conniventibus (sinu basi rotundato) apice badiis, basi decoloribus. Cetera non visa.

In flagellis decoloribus e caulibus ortis videntur folia minora decoloria juniora, quae alienam speciem habent, sed eorum lobi sunt angusti, 2-3 cellulas lati, acuminati et divaricati; basis folii angustissima interdum ex unica cellularum serie composita, facile non videtur.

Dr. Will Nr. 37. Süd-Georgien. Köppenberg 10. Februar 1883.

Lophocolea Köppensis. Gms. Tab. II Fig. 4–9.

L. in densis caespitibus crescens, superne virens vel flavovirens, parte inferiore brunnea; caule 15 millimetra longo superne in diversos ramos diviso, radicibus paucis vestito. Foliis imbricatis obovatis apice sinu sublunato dentibus subobliquis acutis, amphigastriis distantibus folio multo minoribus bipartitis, laciniis profunde bifidis lineari-angustis; perianthio juniore laterali obovato, longitudine folii involucralis et fere eiusdem latitudinis in parte media, subtriquetro, ala nulla, ore trilabiato dentato (6, 6, 8 dentibus).

Dr. Will Nr. 35 Süd-Georgien, Köppenberg, 10. Februar 1883.

Lophocolea Georgiensis Gms. Tab. III. IV.

L. dense caespitosa, plantis radicibus brevibus inter se connexis, caule repente crasso parce ramoso, foliis adscendentibus imbricatis orbiculatis concavis integerrimis, amphigastriis discretis quadrangulis apice dentatis, perianthiis in caule lateralibus vel etiam in apice et cum multis spicis femineis circumdatis. perianthio cylindrico obtuse triangulari, ore latiore aperto trilabiato margine anguloso, foliis involucralibus apice rotundis, amphigastrio perichaetiali ovato apice lunato, vel denticulato.

Collecta est cum fructibus; sed sporas non vidi; in floribus femineis 12 usque 15 pistillidia numeravi.

Dr. Will Nr. 11. Süd-Georgien. In Felsspalten im Hintergrund des Thales rechts vom Südwestgletscher. Südgletscher, 10. Mai 1883.

Aneura pinnatifida α 2contexta. Nees ab Es.

Hep. Europ. III. p. 442-43. – Synops. Hepatic. p. 496.

Ich habe nur ♂ Blüthenäste gesehen; die Spitzen dieser dicken Seitenäste enthalten in 2 Längsreihen 6 sich bildende Antheren; weibliche Fruchtanfänge habe ich nicht gefunden; in einzelnen Rasen finden sich sterile Pflanzen von Lophocolea Gorgiensis.

Dr. Will Nr. 38. Süd-Georgien, am Ausgange des Brockenthales, 24. Januar 1883.

Marchantia polymorpha Linn. Mitten sagt in Hook. Antarct. Voy. II. 2 p. 108 bei Marchantia tabularis: All the specimens from various parts of the antarctic regions, referred by Dr. Taylor to M. polymorpha, belong to M. tabularis, – which differs more in appearance than in any decided character from the European species. (Mitten Flor. Tasman. II. p. 240 n. 1.)

Nees ab Es. Hep. Eur. IV. p. 60-97. Synops Hepatic. p. 522-524.

Dr. Will Nr. 34. Süd-Georgien, Köppenberg, Bach auf der Nordwestseite. 19. Februar 1883. Frondes steriles scyphiferae.

Dr. Will Nr. 34. Süd-Georgien, Landzunge an Bachufern; 25. Februar 1883. Frondes steriles scyphiferae.


Tafelerklärung.

Tab. I

 Tab. I

Fig. 1–5. Jung. badia G. Köppenberg.
Fig. 6–12. Jung. propagulifera G. Pinguinbay.

 

Tab. II

Tab. II

Fig. 1–3. Jung. Köppensis G. Köppenberg.

Fig. 4–9. Lophoc. Köppensis G. Köppenberg.

 

Tab. III. IV.

 Tab. III. IV.

Lophoc. Georgiensis G. Thal bei dem S.W.-Gletscher.

 

Tab. V.

Jung. Köppensis G. Köppenberg.

 

Tab. VI.

Tab. VI.

Jung. barbata B. Flörkii N. ab Es. Pinguinbay.

 

Tab. VII.

 Tab. VII.

Fig. 1–2. Jung, varians G. Pinguinbay.

Fig. 3–6. Jung, elata G. Hochplateau.

 

Tab. VIII

Tab. VIII

Gottschea pachyphylla N. ab Es. Köppenberg.


 << zurück weiter >>