Simon Gfeller: Eichbüehlersch

Anzeige. Gutenberg Edition 16. Alle Werke aus dem Projekt Gutenberg-DE. Mit zusätzlichen E-Books. Eine einmalige Bibliothek. +++ Information und Bestellung in unserem Shop +++

17. KAPITEL

Der Peterli ischt uf der Tarässen umegstögelet u het mit sym Hotti u Wägeli gfuehrwärchet. Er het jetz scho Höseli treit u allergattig plöiderlet. Der Großätti Graber het ihm albeinisch müesse zwäghälfe u die verpagglete Schnüer u Riemme löse. Kätheli ischt ou by-n-nen uf em grüenne Stuehl ghocket u het e Näjeten ungerhänds gha. Es isch frein Wätter gsi, daß me’s guet het mögen erlyde. U doch het es gschinne, es syg öppis Käthelin nid rächt am Ort. Zwuri oder drüümol isch es ufgstange u go dür e Schregwäg ab luege. Derby het men ihm guet agseh, daß es wider i Hoffnig ischt.

«Res chunnt hütt wider lang nid hei», het es ändtlig gsüüfzget. «Aber wäg em Spätcho wett i nüt säge, wen er nume nüechter heichäm! Es macht mer schwär Gedanke, wi das im letschte Johr böset het. Fascht allimol, wen er heichunnt, ischt er atrouchne. Wi soll das usecho, wen es gäng no zuenimmt!»

«Ho, so bös isch das no nid», het ihm der Vatter abbroche. «Aber dihr Wybervölcher machit uf der Stell es Gschärei, we einen öppen einischt es Chätzerli heibringt.»

«We’s numen unger hundert Rüngen einisch vorchäm, wett i nüt säge, aber es ischt jo bal ehnder e Regel weder en Usnahm! U du, Vatter, hilfsch ne de ou no verfüehre u rüefsch ne schier allimol chon es Glas Wy 190 näh, we d’ Bsuech hescht oder wen es di freut, e Fläschen az’stäche. Grad vo dir het er’sch glehrt, das Mämmele. Dir hanget er a, du bisch sys Vorbild, es chan ihm’s jo niemmer so guet wi du. — ‹Der Vatter, dä sinnet’s u gönnt ihm öppis, dä het öppis vom Läbe, das isch der Gschydscht, wo-n-i chenne!›»

«Dorfür chan i däich nüt u ischt öppe gschyder, mir chönni’s zsäme, weder daß mer zanggeti u enangere nid möchti schmöcke!»

«Gäge ’s Guet-mitenangere-Chönne han i nüt, nume gäge ’s Mitenangere-Treiche. Res het de albe ke Rueuh meh. Er cha nid sy, bis er meh het; es ischt albe grad, wi we alls verhürschet wär in ihm.»

«Am Änd sött de nid emol ig mer meh es Schlückli Wy dörfe gönne! U das chäm mer doch de wohl stotzig vor. I möcht froge, wenn du mi einischt heigisch mit eme Ruusch gseh?»

«Di nid, Vatter, aber Rese! Dihr syd nid zwe Glychlig. Du chaisch di zsämenäh, chaischt höre, gäb d’zvil hescht. Är hingäge blybt ebhange u cha nid höre, wen er sött. I meine nid, du söllisch der nüt gönne, i möcht’s ou Rese härzlig gärn gönne, wen er ygrichtet wär wi du. Dir wird der Wy nid Meischter, do isch nüt z’förchte. Aber für Rese ischt er e Gruebe u wird ihm zum Verderbe. U drum söttisch du-n-ihm nid ou no zueha un es schlächts Byspil gä!»

«Söll er de nid ou sys Freudeli dörfe ha? Er isch doch albe so ne Wärklige, wen ihm es Glas Wy d’Zunge glöst het! D’Verdrückti fallt de von ihm ab, daß men ersch merkt, was chrotts alls hinger ihm steckt. U lache ma-n-er de albe u cha si luschtig mache, nid gschwing eine so. U aleini z’treiche macht mir halt ou kes Vergnüege; es 191 mueß mer öpper hälfe, daß öppis louft. Lue, wen er öppe bös tät treiche, wär es öppis angersch. De hätt i gwüß ou meh zrugg ghalte. Aber er isch freine wi nes Schöfli, d’Liebi u d’Güeti sälber. Oder het er dir afen einisch hässigi Wort ggä?»

«Das nid, do chan i nid chlage; aber destwäge han i einewäg Chummer. Hinger syr Freini steckt d’Schwechi, d’Gradglychigi u Schlabiochtigi, er isch nume z’lueme u z’glimpfige u lot si z’fasch lo goh. Settig Lüt wärden usgnutzet u chöme drunger ungere. Es chunnt eifach nid guet use mit ihm.»

«D’Burerei louft doch, sovil i gseh, i der Ornig, u Gält heit dr jo i alli Spil yhe!»

«Vorlöifig no wohl. Aber ou das chönnt ändere. Un es chunnt mer nid am meischte do druuf a; ’s isch mer nid wäg em Gält, wo-n-er bruucht. Das möcht es scho erlyde, wen er nid öppe Bürgschaften ygeit. Uf Rese chunnt’s a, daß er mer nid zgrund geit. Mir chönnti’s schön ha zsäme, er isch jo würklig e Guete gäge mer. Aber es mueß dürhar öppis sy, wo ein vor em Glück steit u Sorge macht!»

«Bsungerbar we me verzagt ischt u d’Sach schwerzer aluegt, weder daß sie ischt. Daß Res dürhar nohesäg u d’Lüt chönni mit ihm mache, was sie welli, isch de nid öppe. Sie hätti nen ou scho wellen yhespränge un ihm wellen e Bürgschaft ahäiche; aber das het nen abgläcket, er het se numen usglachet. ‹Öppen uf enes Gütterli voll Wy oder Glas Bier chunnt es mer nid ab, wen i im Wirtshuus hocke; aber mit Gält etlehnne u Bürgschafte chöi sie mer am Rügge grümschele. Das het mer d’Muetter ygscherpft u agmole, daß i’s nie vergisse›, het er mer brichtet.»

192 «Es wär äbe guet, we sie no do wär, d’Muetter. Er wüßt de, daß er schi sött zsämenäh. Mi schüücht er halt nid eso, un i ma ou nid mit ihm uschehre, wi-n-i vilicht sött.»

«I weiß’s nid, gäb sie nen i allne Teile rächt erzoge het. Solang er no isch Bueb gsi, het sie rächt gha, daß sie net het gmacht z’folge. Aber speter hätt sie-n-ihm doch vilicht chly meh sölle Spatzig lo, daß sy Wille besser hätt chönnen erstarche. We eine gäng gchrümmt wird, uberchunnt er zletscht e Buggel dervo. I ha re mängischt abgwehrt u ’s Gmerk ggä, wen er no als Verhüratete gäng hätt ungerdüre sölle. Einisch mueß me der Möntsch lo zue-n-ihm sälber cho u lo uf eigete Füeße stoh.»

«Sie het aber ou sörger gha zu dir weder zu ihm u dertürwille nüt minger abbrungen a der, im Gägeteel. Jetz, wo-n-er sälber Heer u Meischter ischt, tuet er schi halt schadlos halte für mängs, wo-n-er früeher het müessen etbehre. Das chan i bigryffe.»

«I sieg jo nüt, wen i nid müeßt förchte, es tüei mit em Alter gäng no böse. Es git ihm halt e Gwanhit, u die frißt si gäng töifer y. Tue nen emel jo nid no aspore derzue un ihm zvil Glägeheit gä, i ha der a!»

«Bi mir het er no nie zvil ubercho. I brichen alben ab, gäb es z’spät ischt. Grad bi mir chönnt er lehre, wi me mit em Wy mueß umgoh, daß me ne mit Verstang söll treiche u nid schwallswys aheschütte. Daß er nüt söll näh, cha me doch nid von ihm verlange. E Großbuur, wo nid emol es Glas Wy ma erlyde — was miech das für ne truurigi Falle! Uf Schritt u Tritt chäm es ihm unkumod bim Gschäfte. U d’Lüt hättin ihm nüt druffe u 193 luegti ne nid für ne vollbräje Ma a. So nes Glas Wy erliechteret der Verchehr mit den angere u macht guet Wätter, es geit alls vil ringer. U wi mängi fröhligi Stung cha me si mache dermit! Nume mueß me Chopf ha u wüsse, wie mit umgoh. U grad das han ihm welle zeige.»

«I weiß’s nid... mir wott do mängs nid ylüüchte! Es isch mer, das chönn nid stimme, we me der Wärt vomene Möntsch do dranne well abmässe, gäb er der Wy besser oder schlächter mög erlyde, u daß eine destwäge minger söll nutz sy, wen er nüt treicht. I ha vo Mannen u Froue gläsen u ghört, wo ke Tropf trouchen u hundertmol meh gleischtet hei i ihrem Läbe weder der groß Huuffe, wo i ’s Wirtshuus geit. Wi der Wy uf ene Möntsch würkt, dorfür cha eine längstuck sälber nid emol öppis, es hanget vo syr Natur ab. Dir macht es Glas Wy Freud, mir macht es meischtes nume Chopfweh, u Rese macht es Durscht, u do dranne isch kes von is sälber d’schuld. Dene, wo-n-es bim dritte, vierte Glas schlächt wird, daß sie scho bal müessen obenab gä, bruucht me ne minger z’verbiete weder settigne, wo-n-er bilängerschi besser düecht u nen erscht rächt Durscht macht. Für di u für mi isch ’s Geischtige ke großi Gfahr. Für Rese hingägen isch es e Gfahr, wil es ihm der Wille bricht u ne schwach macht. U drum han i’s mit der Großmuetter, wo albe gseit het: ‹Vo dere Ruschtig wi minger wi lieber!› U für Rese wär am gschydschte: Gar nid afo, de erwütscht me bestimmt nie zvil, der Leu nid gusle, we me syner Zäng u Tatze chennt u z’schüühe het! I dene Teile mueß eine zue-n-ihm sälber luege u cha si nid drum kümmere, was uverständigi Lüt derzue säge. We eine drunger ungere chunnt un es e bösen Ustrag nimmt mit ihm, sy de das albe die erschte u wüeschtischte, 194 wo-n-ihm der Schueh a ’s Hingere gä... Zürn mer’sch nid, wen i jetz e chly der Chropf gläärt ha... es het scho mängischt in mer gworget, wen i alben uf Rese gwartet ha u nid ha chönne schlofe... i cha nüt derfür, daß i mi mit mueß ploge... Aber jetz mueß i go Zobe mache, es het grad vori drüü gschlage...»

«I will mer das allszsämen ou no besser lo dür e Chopf goh... aber vorläufig bin i no der Meinig, du luegischt alls für böser a, weder daß es i Würkligkeit ischt...»

Es Viertelstüngli speter sy Vatter u Tochter hinger em Zobetisch ghocket, u für die uf em Fäld isch ’s Mägetli cho der Zvierigaffee reiche. Währet sie no am Ässe gsi sy, isch Res mit em Fuehrwärch heicho. Er ischt e chly agroukte gsi, aber nid so schlimm wi mängischt.

«Gällit, i bi wider e Späte!» het er gseit, wo-n-er ischt i d’Stube cho. «Es ischt hütt aber grad gsi wi verhäxet, dürhar hei sie mer zuehe grüeft, u dürhar isch Glägeheit gsi, für ein mache z’blybe. Im ‹Storchen› isch der Chalberhändler Gnürgsi usegschosse u het mer es Abbruchchalb atreit. U bis me de däm alben us de Chloopen ischt, mueß me de schryße. Bi der ‹Brügg› han i vorby welle un uf die anger Syte vo der Stroß ume gluegt. Du het der Wirt zum Pfäischter uus grüeft: ‹Du wirsch doch nid öppe das Heimetli dert äne welle choufe?› Du han i müesse lache u ha doch nid vorby chönnen ohni yz’chehre. U wo-n-i wider ha welle goh... wär chunnt du yhe? Der Chlötz Häiseli. Natürlig ischt er gradeinischt hinger mi grote, i müeß öppis zale. U was han i angersch welle? Weiß Gott, was er mer alls vürgha hätt vo der Schuelzyt nohe, we ne nid chly mit Bier abträicht hätt. Er isch de ou ghörig runde worde u het no gäng zuegsoffe, wo-n-i furtgfahre bi. I ha mi im Schelme müesse drusmache, er 195 hätt de no druuf zaalet, für mit mer hei z’cho, u das wär mer de zwider gsi.»

«He nu, es isch guet, bisch d’ jetz do. Chum ou grad cho Gaffee näh, u vom Zimis ischt ou no uf em Ofe, we d’ dervo bigährscht», het Kätheli gseit u nid ufründtlig.

«I han es Rouchwürschtli ggässe u nid große Hunger.» Res het der Peterli uf en Arm gno, wo-n-ihm am Hosebei gchläbt ischt, «salü, Chlynne!»

«So, schmöcksch du das ou scho, chlynne Läcker!» het Res glächlet. «I ha gmeint, nume Kätheli schmöck das!»

«Däich wohl schmöckt dä das ou scho, jetz chaisch di albe zsämenäh, daß d’ nid zvil kriegscht!» het der Graber halb im Gspaß u halb im Ärscht bygfüegt, u Kätheli het derzue trüeb glächlet. Dernoh ischt Res ou zum Tisch. Wo sie hei ggässe gha, ischt er ufgstange, zum Pfäischter trappet u het gseit: «I hätt no uf en Acher sölle, go luege, was ggange syg u gäb sie grückt heigi. Aber es isch mer eso i de Beine, daß i mytreu hütt nümme ma. I will de morn goh. Morn isch de hoffetlig einisch nüt los, wo mi vom Huus ewägg sprängt. Es isch dumm, daß i sövel uf d’Stroß mueß, i weiß’s scho!» Er ischt ufs Gutschi-Ruehbett ghocket. Kätheli het der Tisch abgruumt, u der Graber het zum Peterli gseit: «Hesch d’Chüneli scho gfuetteret? Chumm, mir wei ne no chly Schärlech u Säubluemmebletter go zsämeläse!»

Es Rüngli speter, wo Kätheli i d’Stube cho ischt, het Res d’Bei uehezoge gha u ischt etschlofe gsi.

So glimpfig isch es de aber nid allimol abggange, we Res usgfahren ischt. Es isch de ou vorcho, daß ihm bim Loufe d’Füeß sy am Wäg gsi, u daß er schi am Syteblatt vom Zuederhang-Roß het müesse ha, wen er dür e 196 Schregwäg uuf cho ischt. U gstürmt u gchachlet het er de, daß ’s Kätheli vor de Chnächten u Jumpfroue het müessen ungärn ha. Es het der Sach gluegt e mügligscht harmlosen Astrich z’gä, het si zum Lache zwängt, we’s ihm scho ums Briegge gsi ischt u syner Zuesprüch gspart, bis es het Glägeheit ggä, unger vier Ouge z’rede u Res wider isch nüechter gsi. Derby het es si meh ufs Aha verleit, weder daß es ihm Vorwürf gmacht hätt. Vilicht wär es besser gsi, wen es scherpfer hinger ihn wär. Emel het er’sch nid rächt welle bigryffen u verstoh, daß äs Chummer heig.

«I cha doch nid gäng näb em Wirtshuus vorby fahre! Was siegi d’Lüt? Luegit jetz dä rych Eichbüehl-Res, wo so ne rychi Frou het: Ischt jetz das e settige harzige Gytgnäpper, daß er nid emol verma es Glas Wy z’treiche! U rächt hätte sie dermit. I gseh nid y, worum i mer das nid sött dörfe gönne. Mir hei doch nid nötig z’schindten u z’raggere, un i wett ou öppis vom Läbe ha! I ha lang gnue müessen unger der Geisle loufen u nid dörfe sy, wi-n-i gärn welle hätt. Der Vatter Graber het es ganzes Chällerli voll Wy u gönnt ihm wyligen es guets Schlückli. U worum sött er nid? Rächt het er, i han ihm gar nüt derwider u man ihm’s vo Härze gönne!»

«Jo, jo, wen es bim Schlückli blieb! Gloubscht, i möcht der das nid ou gönne, so guet wi em Vatter! Aber är cha treiche u du chaisch nid! Ihm wird der Wy nid z’Meischter, oder ischt er afen einisch heicho, daß er plampet het u si het müessen am Syteblatt ha?»

«Ach, was het doch das z’säge, wen i scho öppen einischt es Chräbeli erwütscht ha, das cha jo sogar eme Pfarrer passiere, destwäge gheit d’Wält nid um! Daß i öppis verliederliget heig oder nüt zu üser Sach gluegt, chaisch mer doch nid vürha!»

197 «Eh... bishären isch es no ggange. Aber wär weiß, wozue es no cha cho, we du di nid chaisch zsämenäh u mäßige! I hätt nie ggloubt, daß du mer settige Chummer miechischt.»

I der Tonart hei sie jewyle zsäme gredt, un uf so nen Ussprach ahe het’s i der Regel es Rüngli guetet, aber de isch es wider im alte gsi. We Res zum Wy cho ischt, het er nid sälte wider es Chläpfli heibrunge. Wo Kätheli het es Meiteli ubercho, hei sie nen emel ou us em Wirtshuus müesse heireiche. Das hei sie allizsämen ungärn gha, Res hingerdry ou, u sogar em alte Graber het’s nümme rächt welle gfalle. Er het Rese nümmen yglade, cho Wy z’versueche, u einischt, wo-n-es si guet gschickt het, seit er ihm: «Lue, du muesch de mi nid öppe zum Vorbild näh! I bi weder Fisch no Vogel, bin e Fruchtboum, wo afot Schwümm asetze. I ha Stadtlüte-Gwanhiten agno u mi mit gmeint. I ha mer ybildet, öppis Bsungerigs z’sy. Aber we me’s de rächt aluegt, isch es numen usg’arteti Ruschtig, Gfluder, Baschterzüüg u Löcherchellegräbel, nüt Ganzes meh. E regelrächte, feschtgmachten u gsetzte Buur bin i nümme, u no nid emol e Halbheer, verschwyge de e ganze. D’Großmuetter Änni ischt ihm sicher besser druffe gsi. Die het ihri Freud no gsuecht a ihrnen eigete Sache, a de schönen Acheren u Heublätze, a der Pflanzig, am Garte, Wald u a der Waar; sie het die wyti Wält gar nüt nötig gha; ihri eigeti ischt ere groß u schön gnue gsi, es het se nid desumetribe wi mi. Das isch no ne Büüri gsi vom Chopf bis zum Fueß, die het no Rasse gha. Drum isch’ mer ou dra gläge gsi, daß Kätheli zue re chöm.»

198 Res isch nid schlächt verwungerete gsi, wo-n-er der Schwigerätti so het ghöre rede. Un er ischt ou merkige gnue gsi, für z’verstoh, worum daß der Graber dä Ton aschlot. Er het druus use gspürt, daß ou dä a sym Wirtshuse kes Wohlgfalle het u die verschidene Chläpfli nümme vo der luschtige Syten aluegt. Es het ihm z’däiche ggä u für ne Zytlang e gueti Würkig gha.

Übrigens isch es nid alls wäge Resen aleini gsi, daß der Graber so gredt het. Es het ou bi ihm sälber langsam en Änderig ggä gha u so süüferli afo chrächele. Der Wy het ihm gsundheitlig nümmen agschlage, er het ne nümme mögen erlyde wi früeher. ’s Wasser het nen afo ploge, u wo-n-es dermit nid het welle bessere, ischt er zum Dokter. «Nieregschichte, u nid ungfährligi!» het dä brummlet. «Dihr tüet am beschte, der Wy i Zuekunft mügligscht z’myde!» «Jä vom Wy cha das nid sy... i ha gäng nume guete trunke!» het der Graber proteschtiert, «u ha de nie zvil gno!» Jä, es gäb vom Guete unger Umständen ou Nieregschichte, u zwar ou denn, we men ungereinisch nid zvil nähm, het ihm der Dokter eggägegha. Die innerligen Organ tüeji halt die verschidene Gleser u Gleseli zsämezelle, u de gäb’s zletscht ou es nätts Glünggli. Was uswändig abfärb, gang ou am Innwändige nid spurlos vorubere. Das hätt du der Graber bal giechtige gmacht. «So, luegt mi jetz dä Donner no für ne regelrächte Suufludi a!» het er däicht u si afo wehre: «Jä, es rots Gsicht han i de vo Juget uuf gha, das isch bi mir Natursach!»

«Jä, i han Ech durchuus nid welle bileidige», het si der Dokter etschuldiget, «aber mir dörfe die Sach nid uf die liechti Achsle näh. Beobachtit Ech sälber, de merkit Dr gradeinischt, gäb i-n-Ech guet roten oder nid. I chan 199 Ech scho Mittel gä, aber d’Houptsach lyt a Euem Verhalte. Es chunnt drufab, gäb Dr chöit Sorg ha oder nid.»

Do dergäge het der Graber nümme vil chönne ha; aber er ischt unzufridene u mißgstimmte zur Tür uus. «’s isch däich de gschyder, i gang ’s nächschtmol zumene angere. Herrgottstärne, isch das en unkumodi Sach, do darf i jo nid emol meh fräveli e Zwöier ha im ‹Chrüz›, wo-n-i ’s Fuehrwärch ygstellt ha!» E Zwöier het er du einewäg bstellt, aber trouche dervo numen es Schlückli, der Räschten ischt em Stallchnächt zuegfalle.

Deheimen ischt er mit der Sproch afangs nid usegrückt, emel vor Käthelin nid, wo-n-es ne gfrogt het, was jetz der Dokter gseit heig. Sorg ha söll er, Achtig gä, daß er schi nid tüei verchelte, warmi Ungerchleider träge, sie hüete vor naßchalte Füeße. Vom Treiche het er vorläufig no gschwige. Erscht hingerdry het er du Rese avertrouet, der Dokter heig ou brösmet wäg em Wy un ihm dä wellen abspräche. Weder eso gfährlig wärd das nid sy, är heig’s jo nie ubertribe...

Derby het er aber doch nümme der Muet gha, zuez’fahre mit Treiche. Wen er es ungrads Mol es Glas Wy gno het, isch es ihm sälber gsi, es tüei ihm nid guet. «Dä disen u äine Dokter het mer chönne sy Glouben ahäiche. I cha nümme mit guetem Gwüsse schlückle. Wen i no einischt es Glas treiche, fot es mi gradeinischt amen Ort afo guslen u chlemme. Wär i nume nie zue-n-ihm!» het er Rese gchlagt.

Uf d’Lengi ischt ihm aber dä Zuestang unerträglig worde. Im Summer druuf isch ne wider ’s Reisfieber acho. Zwee vo synen alte Bikannte hei ne chönne zumene Usfall verlöke. Derby ischt em Wy ghörig zuegsproche worde. Der Graber isch vo der Reis chrankne 200 heicho u het uf de Niere heillosi Schmärze gha. Mi het der Dokter greicht u gmacht, was isch z’mache gsi; aber die Schmärze sy trotz allne Mittlen u Ysprützige gäng wider umecho, u der Chranknig het schwär müesse lyde. Ussert Käthelin u Rese het er niemmere wellen am Chrankebett tole. «Sie bruuchen ein nüt mit Jammere cho linge z’mache, hälfe chöi sie ein doch nüt! I wott Rueuh ha vor ne.»

Einischt, wo ’s ihm en Ougeblick het glugget gha u Res aleini isch by-n-ihm gsi, het er däm gseit: «I wott der e ke Predig ha; aber du gsehscht sälber, wi-n-es ischt. I bi stolz druuf gsi, mi chönne z’mäßige u nie uber e Durscht z’treiche. I ha tuusigmol Gnuß gha dervo. Aber zletscht chunnt d’Abrächnig, u mueß me derfür zale, es wird ein nüt gschäicht. Nimm der e Lehr druus, u los uf Käthelin, es meint’s guet mit der... u däich a dyni Ching, u gib nen es guets Byspil!»

Res het nüt druuf gseit u si näbenume dräjt. Gägen e Chrankne, wo zum Stärbe nohen ischt, cha me si nid wehre...

Der Graber het si tapfer ghalte. Numen einischt het’s nen uberno. Der Peterli het gärn zue-n-ihm welle, u ändtlig het der Graber erloubt: «So bring ne!»

Kätheli isch mit ihm cho. «Lue, liebe Großätti hert hert chrank! Gang gib ihm no nes Ääli!» U het nen ufs Bett uehe glüpft. Der Chlyn het em Graber ’s Bäckli a ’s Gsicht drückt, u das het der Chranknig so erschütteret, daß ihm ’s Ougewasser cho ischt. Er het ’s Buebli obenyhe gno u an ihn drückt. Aber numen es Ougeblickli. Dernoh het er mit der Hang abgwunken u bifole: «Nimm ne!» het si gäge der Wang ume dräjt u verbisse.

Simon Gfeller

Eichbüehlersch

Inhalt

17. KAPITEL