Johann Hinrich Fehrs: Maren

Anzeige. Gutenberg Edition 16. Alle Werke aus dem Projekt Gutenberg-DE. Mit zusätzlichen E-Books. Eine einmalige Bibliothek. +++ Information und Bestellung in unserem Shop +++

KAPITTEL EENUNDÖRTIG

Dat weer en Sünnabend, Paul un sien Lüüd harrn hart arbeidt, üm dat natohalen, wat in de Week liggen bleben weer. Bi 't Abendeten gung 't still her, ok sach, wiel de Madam so swiegsam weer, un frö kropen de Lüüd to Bett, üm in den schönen Fierdag rintoslapen.

Maren sett sik gliek na 't Eten achter 'n Disch un schreev en langen Breef an Tyge, langwilig för Paul, de geern noch en beetjen klöönt har. He neem dat Blatt to Hand, aver as he mark, dat em de Ogen darbi tofallen wullen, slarr he mit Hijaan na de Slaapstuuv un lee sik dal. Maren waar 't woll ni wies, denn se schreev man ümmerto un seeg garnich op. As se toletzt de Fedder dalleggen dee, sloog de Klock ölben. Se haal mal hooch Aten, löön sik trüch un seet noch en lange Wiel, deep in Gedanken. Harr se sik sülben seen kunnt, weer eer sach wat opfullen: eer Gesicht schien spitzer, smaller, un ünner de Ogen leeg en depen Schadden, dat leet, as wenn se in de paar Stunnen, wo se wuß, wat eer feel, eben so veel Jaren öller waarn weer. So harr se sach noch lang darseten, wenn nich en wunnerlich Lachen ut de anlöönt Slaapstubendöör kamen weer un en Ropen: Maren, o Maren! – Paul much lustig drömen. Mit en luut Süüfzen neem se de Lamp un söch ok eer Lager op.

As harr se swaar arbeidt, sack se in de Küssens, se fööl sik mööd, mööd to 'n Starben. Un doch wull de Slaap ni kamen, de rebellsche Kopp keem ni to Rau. Den ganzen Abend harr se sik dwungen, de Arbeit in Köök un Kamer harr holpen, aver sodra se sik hinsetten dee, üm an Tyge to schriben, reten sik de Gedanken los un sproken mit, un nu kunn se eer ni wedder infangen. Ja, dar deen sik noch meer Dören apen un leten allerlei Gestalten ut, an de se lang ni dacht harr, un de sprungen un huschen nu üm eer rüm, as weren't Gespenster. Dartwischen snork Paul op en ganz gresige Aart, denn mal in en hogen Toon, denn in en depen oder in en kratzigen, as schull he sticken, as harr em wat bi de Keel un wull em den Wind afknipen; denn wedder saag he en heel harden Knast dörch oder puuß mit runden Mund puh, puh, as seet he ungedüllig achter en hitten Töller Grütt. Op 'n mal knack dat ganz luut in de Waanstuuv – Maren leeg un hork – allens still – nee doch, nu sloog de Klock – man een Slag – weer 't al so wiet, oder sloog se halvig?

Buten en Pultern un Stampen – is dat en Foot in 'n Snee? schütt wat von 't Dack? Denn en Windstoot üm de Huuseck, en Brusen un Susen in de Bööm, un höör! en Klagen von 'n Hönerstall her, eerst luut, in groote Angst, denn flauer un flauer, denn noch mal een gresig Opkrischen, denn allens still – en gruliche Nacht! De Klock sloog twe, se sloog dre un veer, ni mit den schönen depen Klockentoon, nee, dat klung as en wunnerlich Rasseln, as weer dar wat sprungen. Maren harr sik na de Wand keert von Paul af, de sik ok af un to in sien Bett wülter, aver darbi iverig bi sien Arbeit bleev; se dwung sik, still to liggen, un sloot de hitten Ogen. So sleep se toletzt in. Aver de Gedanken druseln nich, ja se waarn nu ganz unbannig un maken eer en sunnerbar Spill vör.

Maren dröömt, se is in Steenholt un steit in den groten Saal, de achter to Süden in Huus liggen deit. De Doppeldöör na 'n Gaarn to steit sparrwiet apen, buten lacht de Sünnschien dörch Büsch un Bööm, warme Mailuft mit en söten Ruch von Blomen kommt in Döör un Finster, un de Bookfink röppt mit sinen hellsten Toon man ümmerto von baben dal: wat is denn doch de Welt, de junge Welt so schöön! – Rundher an de Wand staat de Möbel ut Ooltvaders Tiet, un daröver hangt de Biller von de Öllern, von Grootvader un Grotmoder, von den geleerten Oom, den Professor Boy Tygesen; all seet se ernst un geruig ut eren blanken Goldraam, as leben se noch. Ünner 'n Böön blitzt de mischen Kroonlüchter mit fievuntwintig witte Lichter, behungen mit smucke Blomen un Efeuranken. De grote Disch is in de Eck schaben, de Stööl sünd rundüm an de Wand sett, jüst as domals, as op de grote Gesellschaft opspeelt waar to en lustigen Danz. Dar in de Eck seten de Muskanten, dre Mann hooch – aver wat is dat? En Hangelpott? watt schall de hier? un darto noch baben op den smucken Seeländer! I, den muß se doch kennen! En smerig Sackband dörch beide Ören trocken – wo harr se den seen? Richtig, ool Abel eer bruun Bottermelkspott, den se eer so oft voll gaten hett. Un dar kommt se sülben, ut 'n Gaarn, stiggt traag de brede Gaarntrepp rop und süüt darbi mit Smustern op en frischen Kranz ut Zittelröschen, Hunn- un Knüllblomen, Nettel- un Kantüffelkruut – wunnerlich! Se hett sik hellisch opfliert, eren besten Sönndagstaat an, Spenzer, Beierwandrock mit siden Inslag un en Schört so geel as Koblomen, an de Fööt driggt se ganz nie hölten Töffeln mit swartblank Ledder. Maren steit ganz verbaast un kickt eer to, as se sik in de Eck an 'n Disch löönt un nu anfängt, in de Hand to spien un sik dat dünne grise Haar glatt to striken. Denn sett se sik den wunnerlichen Kranz op un stellt sik vör den groten Spegel, lacht sik sülben an un nückt sik to: »Dat schall em woll gefallen! Ik steek alle Bruten ut!« Se klatscht in de Hannen un küselt sik op de Töffelhack rund üm sik sülben.

»Wat? büst Du översnappt? Leutnant Sterlau is fiev- bet sößuntwintig Jaar oolt, un Du ool schrumpelig Minsch wullt – hest mi al mal so 'n Aart Snack maakt! Ik bün moden west, Du weerst doot un graben, aver kindsch büst Du!«

»Segg, wat Du wullt, Maren, Sterlau is egentlich mien, ik heff em aver Maria överlaten, de mag em heiraten. Heff dar keen Lust meer to, he hett mi to lang luren laten, garto lang. Ob dat woll waar is? He seggt, he is mal anschaten waarn un hett en Blikugel in de Bost. Wenn 't waar is, so hett dat seker de Gräfin daan, de ool poolsche Hex, de he mal an de Hand harr. Enerlei, Maria mag em nu heiraten, eer gönn ik em! Aver ik wül mal mit em danzen, as ik fröer so oft daan heff.«

»Dat maakt man so!« röppt Abel un kegelt mit 'n Foot een Töffel na 'n annern in de Eck, dat se hart gegen de Wand slaat. »Ik heff den Disch al to Siet schaben, will mi en beetjen öben, bi all dat Luren un Truern sünd mi de Been wat stief un stümperig waarn.«

Denn sett se de Hannen in de Siet un fangt an to danzen, eerst sachtmödig un afsunnerlich oolmoodsch, na un na aver ümmer rascher, dat Maren sik verwunnern mutt, un denn springt so hooch un höger bet an den Kroonlüchter, störmt dörch den Saal, kreit un juchheit un smitt de Been hooch op en Aart, dat Maren de Hitz to Kopp stiggt.

»Pfui, schaam Di wat, Abel, hest Di ja as en gemeen Minsch! Rut mit Di, rut, rut!«

Mit en markwürdig slanken Satz steit Abel vör eer. »Du wullt mi rutjagen? mi?«

»Ga! segg ik, rut mit Di! Hest jowoll Schaam un Schann den Kopp afbeten! Is dat en Danzen?«

Abel lacht luut op. »Sett Di dal, Maren, dar sett Di hin! Lang staan is ni goot in Dinen Tostand – ja ja, sett Di man, ik mutt Di mal de Leviten lesen, op Doortjn höörst Du jo nich!«

Sunnerbar! Maren sett sik, für en Ogenblick föölt se sik rein flau un laam un lütt – eer Tostand, se harr em jo ganz vergeten hatt!

Abel treckt sik en Stool ran un sprickt ruiger. »Dat is nu mal so, Maren: so as de Minsch is, mutt he danzen. So as ik dat maak, magst Du 't ni liden, un ik segg Di, Dien Danzen is mi nu ganz toweddern.«

Dat scharpe Oog süüt eer spöttsch an.«Versteist Du vondaag aver slecht un büst sünst so klook!« Denn bückt se sik neger an eer ran: »Weerst en Staatsdeern mit achtein Jaar, Maren, de Stolt von Vader un Bröder! Un dat Huus waar ümhummelt as en Immstock in de Swarmtiet, junge smucke Bengels ut Dörp un Stadt gungen ut un in un klappen bi Di an. Aver Du weerst krüüsch, von den ganzen Swarm gefull Di man een – weetst noch? Dat weer de Schoolmeistersöön von Langenhorn, Hans Mumsen, de lange Student mit de hellen krusen Haar...«

»Höör Du man to, schallst seen, ik weet meer as Du. – Spraken hett he nich, aver Ji verstunnen Ju. Sien Ogen seen Di: toben, toben, ik kaam, wenn ik wat beden kann! Du glöövst dat un weerst glücklich. Aver dat duur Di doch to lang, un mit de Wiel keem de rike Koornkoopmann ut Flensborg...«

»Swieg still, Abel! Harrn wi ni den groten Larm in Huus üm Tyge, un weer 't ni noog an een povern Schoolmeister?«

»Recht, Maren, Hans Mumsen weer arm; de riken Buurn, Dien Vader ok, sammeln för em, damit he studeren kunn, un in de Stadt harr he Fridischen – so schraap he sik elennig dörch un weer ümmer pover op 'e Naat. De schire Keerl mit sinen hellen Kopp gefull Di ganz prächtig, aver de Sippschaft, de ganze klöterige Anhang paß Di nich, Du wullst jo ni trüchhoppen, Du wullst wider na baben, in en Kutsch un Sloß rin...«

»Dien Vader weer en stolten Mann un wull mit sien Kinner hooch rut, un in Grunn harrst Du ganz sien Gedanken, sien stolte Aart, darüm keemst Du em in 'e Mööt un gungst, as he wull.«

»Aver de doorsche Stolt kreeg de Babenhand. Do büst Du, Maren Boysen, to en Judas waarn an Hans Mumsen un an Di sülben! He gung in de wide Welt un is sach verdorben oder starben, un Du hest Dien Leben verköfft!«

»Hest Dien Leben verköfft! Du deest wat üm Geld un Anseen gegen Hart un Natuur! In de Dagen is wat in Di afstorben, do hett Maren Boysen dat Beste, hett de schöne Roos von 't Fresenland den Ruch verlaren! Is 't ni so? Von den Dag an weer Dien Leben aan rechten Smack, weer as en Nööt aan den söten Keern.«

»Darvon swieg still! Ik harr em fastholen, aver ni nalopen schullt. Wat seest Du to Doortjn?

Harr ik mi sülben dwungen, denn harr ik mien Schicksal ok dwungen – Deern, dat is en waar Woort! Aver dat schall richtig verstaan warrn, de rechte Verstand gung Di vondaag eerst op, as 't schient. Du hest Di mal dwungen, Dien Leev un Tru üm Geld to verköpen. Dat heff ik ni daan, un darüm heff ik ok doch Daag un Stunnen hatt, wo ik dat reine volle Glück in 'n Arm harr un mien Hart swümmen dee in Seligkeit. Ik heff würklich mal leevt, wenn 't ok man en schönen Droom weer, de bald tweisprung as en bunte Sepenblaas. Aver Du? Daglönert hest Du üm dreckig Geld un...«

Abel sinnt en Ogenblick. »Nee, dat is sach ni ganz richtig! Wat Du an Dinen Broder daan hest, is to 'n Deel meer, denn hier sprook de Leev mit. Aver dar is de Handel mit Maria!«

»Wenn mien Broder in düsse Kriegstiden nich ünner de Last tosamen breken schull, denn müß dar Geld her – wat wullt Du?«

»Gewiß, mien Deern, dat versteit alle Welt, blot ik nich! Is jo al vorkamen, dat en Moder eer egen Kind afslacht hett, wenn de Hunger eer an 't Leben gaan wull, worüm schull denn en Vader ni sien Dochter üm Geld verköpen! Dien Broder harr 't all sien Daag ni daan, ut sik sülben nich. Du büst starker as he un hest em dat rein mit Gewalt opdwungen. Un hier is de Schadden twischen Di un Tyge. Du hest em to wat bröcht, wat gegen sien beter Natuur, gegen Leev un Tru un Geweten is, sowat vergitt sik nich, dat geit em na, so lang he leevt. In de Noot fritt de Düvel Flegen; de Minsch is em över, de fritt Dreck in de Noot! Man still, man still, ik weet, wat Du seggen wullt! So wat müß daan warrn üm den Stamm, de Familie, Du hest Leutnant Sterlau dat jo mal nett ut'nanner sett – ja ja, ok dat weet ik! Du hest recht, op de Straat loopt se all, Eddelmann un Buur! Van Deuvel, gifft dat denn kenen annern Weg? Wenn en Mann dat ni fastholen kann, wat de Öllervader ranslaavt, -spaart oder -stalen hett, denn laat em den Arbeitskittel antrecken un wisen, wat en Keerl is!«

»Hett he daan, jawoll! Darbi speel he noch ümmer den Herrn, Swester un Broder harrn em darto holpen. Aver as de Queelkraam garnich opholen wull un dar keen Afseen weer, verköff he sien Dochter – dat wullt Du doch ni striden? Oder finnst Du dat ümmer noch nett? Denn kann ik Di ni hölpen. Is Di garnix swaar op de Seel fullen, as Wiebn Mollt sik in de Leemkuul verdrinken dee, Maren?«

Abel steilt sik un süüt eer drang an, darbi sünd all de Schrumpeln in Bewegung. »Dat is dat drüdde Maal, dat Du mit rutwiest hest! Laat Di raden, komm ni wedder darmit! Ik warr sünst unklook, un Du kannst in Dinen Tostand ni veel verdregen.« Se nimmt den Kranz af un leggt em vorsichtig in eren Hangelpott. »Siso, dar liggt he kölig, op 'n Hitzkopp warrt jede Kranz soor. – Dat beste, wat siet Jaren in Ilenbeck passeer«, haakt se wedder an, »is von Maria tostann bracht: se reet Di all de Maschen twei un dwung Di, eer wedder na Huus to bringen. Wi beiden sünd un blievt von 'n Buurn, Maria is von Adel, se is uns wiet över.«

»Wi – uns – watt heff ik mit Di to doon, Abel Lahann!« röppt Maren minnachtig.

Abel müffelt mal mit 'n Mund, as wenn se an wat kaut. »Mien Deern«, seggt se na en Wiel, »wi sünd all beid rünner kamen, wiet rünner – ja, Du ok, segg man nix! Düt will ik Di noch verklaren, denn wüllt wi von de Saak opholen, dat nützt doch nix, dat is allens bi Di begriest un begraast. Siet den Dag, as Du Hans Mumsen gaan leetst, is Dien Denken krank, Maren Struck! Darum weetst Du noch garnich, wat Du daan un ut Di maakt hest, un stiegt Di mal daröver eernste Gedanken op, den klöönst Du eer wedder in Slaap un reekst Di vör, wat Du an Tyge, Maria, an Paul un Dien Lüüd daan hest. Mi hest Du nix wiesmaken kunnt, ik will Di dat mal graadut seggen. Du wullst hier Herr von Huus un Kluus warrn, un dat is Di glückt. Aver wat hest Du darüm daan! Du verköffst Di wedder mal, un an en Mann – wat segg ik, Mann? en Jung kann ni so trurig ween! Spannt man in 't Vresenland en engelsche Tööt mit en Zegenbock an een Kaar? Du hest an em rümbörst un strigelt, hest em sien Speeltüüch, de Geldkist, wegnamen, un wat is he nu? En Popp, de »Maren, Maren« seggen kann, blot ni so smuck. He löppt neffen Di her as en Hund, de kuschen mutt un doon, wat Du wullt. Schaam Di wat, Maren! Wat hest Di dar för 'n Kameraad utsöcht! Laat Doortjn so dull warrn, as se will, recht hest Du: dat is würklich keen Eer för Di, en Kind to dregen von Paul Struck! Un nu paß op, wat kommt, wenn dat Kind dar is! Denn steit un geit Paul Struck an Dien Siet as en Hans Wust, de Vader waarn is – ja ja, maak man ni so'n füünsche Ogen, dat warrt nu mal so! De Lüüd wünscht em Glück, un he lacht op sien Aart un maakt den dümmsten Snack. In 't Karkenbook un op 'n Dööpschien steit sien Naam babenan, eerst warrt he nöömt, denn Du – gefallt Di dat woll? Denn will Paul ok sien Deel von Sorgen hebben för den Jung – ja, för den Jung, denn en Prinz is 't, as de Schoster Di wünschen dee. Paul warrt Di meer op de Finger seen, wenn Du Tyge mal wat tosteken wullt. Kannst em dat verdenken? Hier hett he mal recht, dat föölst Du sülben. Woto ok Dinen Broder man dat Geld so hinsmiten? Den Dank, den Du söken deist, finnst Du nich. He nimmt Dien Geld, aver den olen Tyge köffst Du mit Geld ni wedder – wenn de Leev verköölt is, denn is swaar doktern!«

»Un wenn 't so is – enerlei! denn do ik 't üm de Familie, de schall wedder na baben!« röppt Maren in Wuut un Weedaag.

»Dien Familie, ha ha ha!« lacht Abel luuthals un wiest en Teenwark mit luter Stümp un Stummeln! »Dien Familie? de heet Struck, weetst dat! De Prinz, den Du in 'n Schoot dregen deist, warrt Paul Struck heten, Du sülben büst de Strucken, de stolte Maren Boysen is doot un graben! Mit de Heiraat leest Du blot den Naam af, so billst Du Di in – goot, laat dat gellen; aver dat Kind ritt Di ganz los von de Familie Boysen, dat steit nu mal as en Boom! Laat uns opholen!« seggt se mit en ganz annern Toon, »ik see, dat grippt Di an. Nix för ungoot, Maren. Ik wull Di man wisen, dat Du Di nich op 't hoge Peerd setten mußt un op anner Lüüd minnachtig dal seen. Du hest Di jo en beetjen beter in Tüüch holen, aver sünst will ik garni mit Di tuschen.« Op 'n mal springt se tohööcht un krischt luut op: »Wat is dat! Deern, verkruup Di!« un mit en Satz suust se dörch 't apen Finster rut na 'n Gaarn.

Maren kann ni von 'n Placken; wat se süüt, maakt eer Gruun. En överut grote Puußpogg is de Gaarntrepp ropkrapen, nu huukt se in de Döör, de eer knapp laten kann. De platte Kopp hett en breet Muulwark, dat sik lisen röögt, de groten runden Ogen gluupt un draut eer en Wiel an, denn kruupt se neger, ümmer neger. Un nu puußt se sik op, dat se gröter un gröter warrt, de Ogen drievt eer dick ut 'n Kopp rut, de griesgraue Rüch heevt sik bet an den Kroonlüchter, dat Muul swellt an un spitzt sik to, as wenn dat gresige Undeert eer anspien will. Maren slütt de Ogen, de Angst snöört eer de Bost tosamen, allens dreit sik mit eer rüm, dat trummelt un ramenteer in de Oren, un se föölt, dat se ieskoolt warrt, un denn is allens ut, se starvt. Se süüt sik dar sülben liggen, witt as de kalkte Wand, in en fien Dodenhemd mit smucke Krüsen an 'n Hals, op 'n Kopp en Kranz ut Immergröön. Allens still ümher as in en Dodenkamer, sogar de Parpendikel swiggt, as dat ween mutt, wenn en Minsch den letzten Aten daan hett. Denn höört se Larm un sik bi Naam ropen, eerst ut wide Feern, denn luder un luder – is dat ni Paul? Se ritt de Ogen apen un süüt üm sik un is op 'n mal in en ganz anner Welt: in eer Slaapstuuv un eer Bett, de Dag schient in 't Finster, un dar steit Paul sien Bett, aver lerrig; de Saal in Steenholt, dat gräßliche Undeert, ool Abel, allens weg, as weer 't in den Grund sackt. Nu warrt de Döör apen reten un Paul, Anna Bolten un de Deerns störmt rin – wat wüllt se?

Anna Bolten beföölt eer un süüt eer in de Ogen, denn seggt se: »Nu eerst mal alltosamen rutgaan, man to, man to!« – »Ik ok?« fraagt Paul, de ganz ut 'n Verfaat is un man ümmerto sik in de Haar wöölt un op un af löppt, »ik ok?« – Ja, he ok, bedüüdt em Anna, he schall man röver gaan un Doortjn Holm holen. Maren süüt un höört dat all, aver seggen kann se nix, se is in en sunnerbaren Tostand, se föölt sik in de Welt un doch butenvör – is dat all en Droom? Se sluut de Ogen. Un Anna sett sik lisen an eer Lager un luurt op Doortjn Holm, de woll Raat weten warrt. –

Dat Weder weer över Nacht ümsprungen. Buten bruus de Süüdwest, de Regen sloog gegen de Finstern, von 't Huusdack schoot na un na allens hindal, wat de Winter dar roppackt harr, mit Pultern un dumpen Slag, Hoffstell un Straat swömmen in Matsch un Sneejüüch, dat Buur un Knecht hoge Steveln antrecken müssen, un wenn se man en Gang na Schüün maken wullen.

Paul harr sik ni de Tiet namen, Steveln antotrecken; so as he gung un stunn, in Haren un Hemdsmaun un in lichte Huusscho leep he röver na Doortjn Holm.

»Wat hest Du, Paul? is doch keen Unglück passeert?« froog Doortjn, de jüst in de Döör stunn.

»Du grundgode Gott! Hett se sik dat so to Harten namen!« mummel de ool Fru. »Se leevt doch, Paul? Hest eer beföölt?«

»Na, dat is sach en Aanmacht west, sowat kommt vör, Paul. Will man en beetjen von minen Tee mitnemen, aver wo kaam ik röver? Du büst jo natt bet an de Knee!«

Doortjn bunn mit beverige Hand en wollen Koppdook üm, steek eer Snuuvtobaksdoos un den Tee to sik, un denn neem Paul eer op 'n Arm un droog eer mit grote Schritten över de Straat, dörch sinen Gaarn un na sien Huus to.

Doortjn eer geelbunt Katt harr allens von de lütt Böönledder mit anseen; nu sprung se hindal un sleek an en Waterpool ran, den Paul mit sien natten Fööt un Been op 'e Deel trüchlaten harr, un rook daran, much sik aver darbi Nees oder Baart natt maakt hebben oder much se 't ni rüken? Se pruuß mal un schüdd den Kopp un sett sik denn op den Döörleen un seeg de beiden so lang na, bet se eer in Paul sien Blangdöör ut 'e Ogen kamen deen.

Johann Hinrich Fehrs

Maren

Inhalt

KAPITTEL EENUNDÖRTIG