Autoren

∞

Werke

∞

Neu

∞

Information

∞

Shop

∞

Lesetips

∞

Textquelle

∞

Rudolf von Tavel

Gueti Gschpane

III.

Vo Pfyffen und Trummle het me zwüsche de Stadtmuure vo Bärn nüt meh ghört. Der Ritter vom Stein isch mit syne Manne dür ds Sibetal uuf und über Äle dem Sankt Bärnhards-Bärg zue marschiert, und daheimen isch es jedes schlächt und rächt syr Arbeit nachegange. So het o der Herr Niklaus Manuel, wo währed dem Sammlen und Trülle vom Chriegsvolk us sym gwohnte Glöis isch usecho gsi, sy Wärchstatt wider im Chrüzgang vom Prediger-Chloschter ufgschlage. D’Sunnen isch scho höch am blaue Himmel gstanden und het glaarig i stille Fridhof abe zündtet, wo d’Vögeli im verwilderete Rosegstrüpp gschnäderet und gjubiliert hei. Es isch nid öppe di allerbeschti Ornig gsi i däm Fridhof, wil me zu sälber Zyt uf schöne Greber nid aparti vil gha het und’s niemerem isch i Sinn cho, a menen Ort ga z’gartne, wo me schicklecherwys nid het chönne Gköch pflanze. Es isch aber nüt descht minder schön gsi i däm verwahrlosete Garte, wil uf mänger Stude scho Chnöpf ufgange sy und hie zwüsche de höche Muuren uf jedem Börtli ganzi Chettene vo de schönschte Söublueme glüchtet hei, währeddäm si dussen uf em freie Fäld scho am Versaame gsi sy. Mänge het sech us em Lärme vo der Gaß gärn i das schönen Eggeli verzoge, wo’s ein jitze so rächt 39 a d’Uuferstehung het gmacht z’dänke, und bsunders gärn het me sech yne gschliche, wenn men öppe grad no dür di offene Fänschter d’Mönchen i der Chilche het ghöre singe.

Hütt frylech het me nüt eso ghört. Im Gägeteil, us em Chrüzgang sy vo Zyt zu Zyt ruuchi Mannsstimme lut worde. Albeneinisch het me der Meischter Manuel ghören uflache, daß es im Gwölb dröhnt het. An e Pfyler aglähnt, isch e große, schwäre Ma uf der Brüschtung gsässe, und das isch der Bolei Gantner gsi, der «Sunne»-Wirt, wo dem Maler als Cheiser im Totetanz het müeße cho sitze. Der Gantner isch nid numen en imposante Ma mit mene prächtige Patriarchebart gsi, er het o Freud gha a sym stattleche Vermöge, wo-n-ihm erloubt het, es Bild i Totetanz z’stifte. Es het ne gar tuusigs luschtig dunkt, der Cheiser z’mache, und dem Maler het er zum beschte gä, was är alles astellti, wenn er z’grächtem Cheiser wär. Wo si am beschte dranne gsi sy, ghört men e Tür schletze, und wo si umeluege, chunnt vom Chloschter här e jüngere, vornähm agleite Ma uf se zue.

«Aha», seit der Herr Manuel, «da chunnt der jung Römerstall. I mueß däm gschwind Bscheid gä.»

Der Meischter Gantner het nüt anders gloubt, als das sygi o eine, wo im Totetanz welli verewiget sy, und dä chöm ne jitz cho ablöse. Derwärt gsi wär es sech scho, vo wäge der Herr Claudius von Römerstall isch eine vo de schönschte Manne 40 gsi, wo me z’Bärn het welle gseh, gwachse wi ne Tannen und glimpfig wi nes Wydli. Sy Bärner-Schädel isch wohl verwahret gsi i mene Schopf vo brandschwarze Chrusle, und i sys wätterherte Gsicht het der heiter Blick vo syne blauen Ougen e läbigen und gweckten Usdruck bracht.

Der Herr Manuel het sech nid lang mit däm neue Gascht versuumt. Er het öppis mit ihm verabredet, und wo der Herr von Römerstall wider furt isch, het er dem Bolei Gantner erzellt, dä jung Ma heig ihm en Etwurf zu nere Fänschterschybe bstellt, wo-n-er dert änen i d’Kapällen am Büchse-Huus welli stifte, us Dankbarkeit derfür, daß er vo de Blatere verschont blibe sygi, währeddäm um ihn ume so mängs heigi müeße dra gloube.

«Das wird dänk de der heiligen Anna sölle gälte», meint der Gantner, «die söll bsunderbar guet sy gäge d’Blatere.»

«E natürlech», seit der Maler, «die het i de letschte Jahre z’Bärn gar grüslech vil müeße lose.»

Der Herr Manuel het nah-ti-nah gmerkt, daß sym vierschrötige Modell d’Geduld hübscheli usgeit und het ihm du gäge Mittag gseit, si welle’s jitz für einschtwyle la guet sy, wenn de öppis müeßi nachebesseret sy, chönni me ja de geng no luege. Der Maler het’s gar guet chönne mit dem Zytturm-Cheiser — so hei d’Lüt dem «Sunne»-Wirt gseit — und dä het sy Vorteil gha derby. A menen Aben isch nämlech der Herr Manuel kei rare Gascht gsi i der «Sunne». Und wenn men albe 41 gwüßt het, daß är dert sitzt, so het sech de no gar mänge zueche gla, bsunders settigi, wo sech uf irged en Art mit der Chunscht abgä hei.

Ei Abe, wo der Herr Manuel wider a sym gwohnte Plätzli i der Trinkstuben obe gsässen isch, het sech o der Renatus Urghend zueche gmacht, und wil sünsch no niemer da gsi isch, het er vo der Glägeheit profitiert, für sym verehrte Lehrer grad e chly der Chratte z’lääre. Es syg ihm mängisch grad, wi wenn er nid mit guetem Gwüsse chönnti bi syr Arbeit blybe, het er ihm gchlagt. Es heig ne scho mängisch gluschtet, alles z’verryßen oder e Stei dür di schönschti Schybe düre z’trybe, wenn er ob allem Zeichnen oder Male so drüber nachedänkt heigi, was da für ne Hüüchelei drinne stecki und wi wenig ds Tue und Trybe vo de Stifter mit dem Bild vo der Schybe harmonieri.

«O myn Troscht», het der Herr Manuel g’antwortet, «das gyget ungfähr glych guet zsäme wi öppe gwöhnlech ds wahre Wäse vo de Möntsche mit der Gattig, wo si sech gäbe.» Er het sym junge Fründ e Bächer vom Besseren ygschänkt, wo-n-er juscht vor sech gha het, und furtgfahre: «Dir heit ganz rächt, und es freut mi, daß Dir das o gspüret. Aber me mueß d’Lüt näh, wi si sy und sech nid mit dem Erger über ihres Trybe di eigeti Läbesfreud ga z’schande mache. Dernäbe wei mer nid vergässe, daß juscht grad üsi Chunscht e famosi Waffen isch für d’Wahrheit. I üsi Arbeit wei mer yne legen und yne schaffe, was is ds Härz füllt. 42 Es cha nid gschwind öpper schöner und dütlecher reden als e gschickte Maler. Mer wei de Lüte d’Wahrheit under d’Nase male, so chreftig und so farbig, daß si se nachhär gar nümmen us den Ougen use bringe. Mer wei de luege, öb das uf d’Längi nid öppis ma usrichte. Also nume Muet gfasset und nid nahla, bis daß Dir verstandet, mit Eune Strichen und Farbe so z’rede, daß der Widerhaarigscht mueß säge: ‹Wohl, dä het rächt, so isch es.›» Und wo der Renatus uf das hi der Meischter mit dankbare, heitere Blicken aluegt, leit ihm dä d’Hand uf en Arm und seit: «Und de z’letscht und am Änd, Urghend, sy mir de o nid bloß Chünschtler, mer sy de o no Möntschen und wei dra dänke, daß men o uf allerhand anderi Manier sy Ma cha stelle. Wenn i einisch gseh, daß der Ougeblick cho isch, so legen i de unbsinnet der Pänsel i d’Tischdrucken und schnalle my Dägen um. I gloube geng, wenn de d’Lüt einisch z’grächtem begriffe hei, was i ne mit dem Pänsel predige, so isch es de Zyt, sech ufz’machen und uf nen anderi Manier mit ne z’rede. Und das tuen i de, i bin Ech guet derfür.» Der Meischter isch währed dene letschte Worte warm worde, und under syne füürige Blicken isch es dem Renat nid schwär gfalle, ihm z’gloube, was er gseit het. Si hei ihres Gspräch nid chönne wyterspinne, wil underdessen anderi Lüt use cho sy und gfragt hei, öb’s erloubt sygi, zueche z’sitze.

43 Der Herr Manuel het sech ganz gärn mit nen ygla. Mänge het albe dä z’Abesitz gchüschtet und sech bi mene guete Tröpfli la gah, ohni im gringschte z’merke, daß ihm der Meischter i ds innerschte Gänterli yne luegt und erratet, was er vo Gott und der Wält dänkt. So isch der Niklaus Manuel je länger descht besser drüber cho, wo der Schueh ds sältmal ds Bärnervolk drückt het. Er het o nid zu dene ghört, wo keim andere Möntsch zuetroue, daß er öppen o no nes offes Oug und e klare Verstand heigi. So het er sech ganz gärn mit dene Mannen ygla, wenn si öppe hei welle wüsse, warum är Manuel dises oder das juscht grad eso und nid anders gmacht heigi. Natürlech isch bi dene Frage gar mängisch o ne bloße nütnutzige Gwunder derhinder gsteckt. Aber der Maler het sech da druus nüt gmacht, und wenn si öppen einisch an ihm umedrückt hei, für z’vernäh, wär alles im Totetanz no söll ufmarschiere, so isch er o dadruuf ygangen und het dem einten oder andere mit dem ärnschtischte Gsicht vo der Wält e ghörige Bär aghänkt. Het er gmerkt, daß es einen öppe gar gluschteti, o no im Chrüzgang mit dem Sägessema ga ne Hopser z’ha, so het er ihm gseit, er söll sech nume no chly lyde, er chömi de villicht no ehnder dra, als ihm lieb sygi.

So isch emel hinecht o da drüber gredt worde; aber der Meischter het keine zum Tanz engagiert. «Hingäge», het er gseit, «hätt i nüt derwider, wenn mir rächt e schöni Frou oder es nätts Meitschi 44 über e Wäg lief, wo mer als heiligi Anna wetti cho häre sitze.»

Chuum het dem Bolei Gantner sys Töchlerli, wo hinden i der Stuben am Buffert gschäftet het, das ghört, so het es Mittel und Wäg gfunde, um e Tisch ume z’fisle, für so guet wi müglech dem Meischter i d’Ouge z’gä. Dem Herr Manuel isch es aber erspart blibe, nere-n-abz’winke. E Stammgascht, wo no ds bösere Muul gha het, het ihm der Bscheid vorewäg gno und dem Töchterli gseit: «Was wottsch du da? Du wirsch dir doch nid öppen ybilde, du glychisch der heilige Sankt Anna? Wenn me settigi Schnäggen-Ouge het und es Muul wi ne Zougge, so mueß me nid no uf jedi Helge welle!» Es anders hätti uf das abe gwüß Ougewasser übercho; aber dem Meischter Bolei sys Töchlerli, wo alli Tag e Kuppele Mannevolk bim Wy het gseh binenandere sitze, isch a grobs Gschütz gwanet gsi und het sech nüt druus gmacht.

E jede, wo am Tisch gsässen isch, het en Ougeblick drüber nachedänkt, öb er nid i syr nächschte Verwandtschaft so ne heiligi Anna wüßti; aber keinen isch galant gnue gsi, für öppe syr bessere Hälfti di Ehr zuez’erchenne. Nume der Gunthälm, wo hinecht o am Tisch vom «Sunne»-Wirt gsässen isch, het en Ougeblick drann umegmacht, sech mit syr Frou vüre z’la. Er het scho lang gfunde, är hätti o i Chrüzgang ghört, und zwar als Kardinal, wäge syr Verehrung für e Kardinal Schirmer; aber für das het er dem Meischter Manuel gar nid passet. 45 Di andere hei das gwüßt und der Gunthälm gärn dermit ufzoge, und drum het er hinecht mit syne Gedanke nid dörfen use rücke.

Der Herr Manuel het syni Blicke vo eim zum andere la loufe, bis si undereinisch am Renat bhanget sy. Da seit er: «Jitz chunnt mer e guete Gedanke.» Meh het er nid la verlute, wil er dem Renat ganz dütlech am Gsicht het chönnen abläse, wän är für ds beschte Modell aluegi. Erscht, wo du di Gsellschaft usenandere gangen isch und der Gunthälm im Stägen-abgah halblut zu sym Nachbar seit: «Es schynt, der Manuel findi, sy eigeti Frou gäb o nid di schönschti Heiligi», het der Maler sy Schüeler uf d’Syten use gno und ihm der Uftrag gä, er söll’s luege z’reise, daß ihm der Meischter Sterr bi der nächschte Glägeheit sy Tochter i ds Huus schicki; aber bi Lyb und Stärbe söll er ihm nid verrate, was er mit nere vorheig. Sobald der Renat erfahre het, daß es um ne Schyberiß z’tüe sygi, wo de speter dür syni Händ söll gah, isch er Füür und Flamme derfür gsi und het scho di halbi Nacht drüber nachedänkt, wi-n-er’s de well achehre, für ds Veronika dem Herr Manuel i d’Händ z’spile. Das isch nid so liecht gange. Es wäri doch ufgfalle, wenn er so ohni wyters der Meischterstochter hätti gseit, si sölli zum Herr Manuel use. So isch ihm nid vil anders überblibe, als geduldig der Momänt abz’warte, wo-n-es unuffällig het chönne gscheh. Und dä Momänt isch cho, wo einisch der Meischter Sterr 46 über Land gangen isch, für in ere Chilchen es Fänschter ga i d’Ornig z’tue. Da het der Renatus sech am Schmelzofe z’tüe gmacht, und du isch er gschwind i d’Wohnstube vüre, dem Veronika ga säge, er wüssi sech nid z’hälfe, es wäri da öppis dem Herr Manuel ufe z’bringe, wo pressiert, und är sälber dörfi dä Vormittag nid vom Ofe wäg. Ds Veronika het no gfragt, öb de nid eine vo dene Gselle gah chönnti. Aber der Renat het grüslech nötlech ta, me chönni nid e jede dermit schicken und är chönni d’Gselle nid us der Wärchstatt la, me wüssi ja, wi de das albe gang, einisch zum Huus uus, chöme si de keinisch ume.

So isch dem Veronika wohl oder übel nüt anders blibe, als sech uf e Wäg z’mache. Und wenn es sech scho chly geniert het vor em Herr Manuel, so het es sech doch uf der andere Syten o wider gfreut, mit ihm zsämez’cho und ne ghöre z’brichte. Zu irged menen andere — und wär es der vornähmscht gsi — wär ds Veronika gange grad, wi-n-es gsi isch, aber amene Maler, wo me von ihm gwüßt het, daß er gärn allerhand Lüt konterfeiet und’s im Bruuch het, se druuf hi az’luege, het es nid wellen im grauen Alltagschittel under d’Ouge cho. Drum het es dänkt, so erschröcklech wärd es öppen o nid pressiere mit däm Uftrag, und isch z’erscht no einisch mit dem Strähl dür d’Haar gfahre, het se-n-in es schöns Netzli bunden und der heiterblau Sunntigrock mit de gschlitzten Ermel agleit.

47 «So rächt!» het der Renatus dänkt, wo du ds Veronika i d’Wärchstatt isch cho reiche, was es dem Meischter Manuel het sölle bringe, «so chönnti me sech jitze scho ehnder ne Heiligi vorstelle.» Ds Veronika het wohl gmerkt, daß der Renatus a däm Ufzug wohl läbt; aber es het dänkt: «Du muesch nid meine! Das Mal gilt’s amenen andere», und het sech ahnungslos uf e Wäg gmacht.

Im Egghuus z’underscht a der Cheßlergaß, wo der Herr Manuel gwohnt het, wär’s du no bald lätz gange. D’Frou Manuel het dem Veronika im Stägehuus welle d’Sach abnäh und’s wider la loufe. Si het nöue nüt druffe gha, daß albe so gsunntigeti Frouen und Töchtere zu ihrem Ma z’Visite cho sy. Glücklecherwys het der Maler vom Fänschter uus ds Veronika gseh cho und het sech’s nid welle la etwütsche. Er het’s gheißen yne cho und ’s mit dem unverdächtigschte Gsicht vo der Wält gfragt, öb es nid der Zyt heigi, en Ougeblick z’warte, er well ihm de grad wider öppis mitgä für e Meischter Sterr. Ds Veronika het nüt derwider gha vorz’bringen und isch getroscht uf mene Bänkli i der Fänschternischen abgsässe, währeddäm der Meischter grad vis-à-vis von ihm a sy Arbeitstisch zueche gsässen isch und dert uf menen ufgspannete Papierbogen öppis het afa zeichne. Dernäbe het er zum Schyn d’Rollen usgspreitet, wo-n-ihm der Renat zuegschickt het, und derglyche ta, er tüej öppis dert druus kopiere. Er het derzue brichtet vom Wätter, vo de Lüt und vo Hushaltigssachen 48 und sech fründlech nam Meischter Sterr erkundiget. Ds Veronika het uf alles Bscheid gä, sy Freud gha a der witzigen Art vom Maler und sech derby nüt wyters dänkt. Nume het es gfunde, der Meischter luegi nöue gar vil vo syr Arbeit uuf.

Das isch öppen e Viertelstund lang eso gange. Du leit sech ungsinnet der Herr Manuel zrück, blinzlet eso eigets, leit der Chopf uf d’Syten und luegt ds Veronika vom Chopf bis zu de Füeße ganz gspässig a. Das isch ihm doch du kurios vorcho. Es wird rot, springt uuf und seit: «Ja, was mueß das eigetlech gä? — Tüet Dir eigetlich mi abmale?»

«Abmale?» seit der Herr Manuel, «i male doch nid!»

«Dir heit mi abzeichnet!» Mit däm geit ds Veronika schnuerstracks um e Tisch umen und stellt sech hinder em Meischter uuf. «Hingäge!» seit es, «wär het Euch das erloubt?»

«E, warum sött i nid?» antwortet der Maler und lachet ob däm uwillige Gsicht vom Veronika, «isch es öppe nid guet troffe?»

«Emel afange so alt gsehn i de nid uus», meint’s. «Was söll es überhoupt gä? Für wän isch das? Daß es de nid öpperem i d’Händ chunnt, wo mi kennt! Nei gwüß — und de chnöilet de no eine da dervor. I wott nüt vo däm.» Ds Veronika het alli Gattig gmacht, ds Blatt welle vom Tisch wägz’ryße; aber der Maler het no zur rächte Zyt sy Arm chönne derzwüsche ha und es Unglück verhüete. 49 «Tüet Ech nume nid ergellschtere! Es isch sech nid derwärt. I will Ech grad säge, was es gä söll. Das git en Anbättung vo der heiligen Anna zum Dank für Verschonung mit de Blatere — drum han ig Ech o chly elter müeße mache, als Dr syd. — Di Schybe chunnt in es Chilchefänschter, und wenn si einisch hanget, so ma kei Möntsch meh erchenne, wi di heiligi Anna zum Gschlächt gheiße het.»

«Öppe hoffetlech nid», meint ds Veronika, «dänket doch o: so dürsichtig vor allne Lüten a mene Fänschter z’hange!»

Der Meischter, wo gmerkt het, daß ds Veronika Sterr als Tochter vo mene Chünschtler i däm Handel mit sech het la rede, het di ganzi Sach müglechscht i Gspaß yne zogen und probiert, sys Modell wyter willfährig z’mache. «Wüsset Dr», het er gseit, «zu so nere Fänschterheiligen isch halt wäger nid e jedi z’bruuche, und wenn d’Stadt Bärn scho nid arm isch a schöne Froue, so begägnet me halt doch o nid hinder jedem Loubepfyler amene Vorbild, wi Dir eis abgäbet.»

«Höret uuf, Herr Manuel», het ds Veronika abgwehrt, «wenn Dr mer eso chömet, so loufen i furt. I bi weder schön no heilig.»

«Das han i de erscht no nid emal gseit», meint der Meischter, «aber tüet mer jitze der Gfallen und sitzet no nes Ougeblickli dert häre. Dir wüsset gar nid, wettige guete Dienscht Dir mir leischtet.»

50 «Euch z’lieb tät i’s scho», seit ds Veronika, «aber z’erscht wott i wüsse, wäm di Helgen i d’Finger chunnt.»

«He wäm öppe», lachet der Maler, «dänk afange z’erscht Euem Vatter oder allefalls sym Ghülfe, dem Urghend.»

«Hm», macht ds Veronika und rümpft ds Näsi, «afange dä bruuchti de nüt a mir ume z’targge. — Aber i merke scho, Dir weit der Sach uswäg gah. Dir wüsset ganz guet, was i meine.»

«Was de?»

«E, wär de da vor där heiligen Anna oder wän i vorstelle söll, anechnöilet und mi aschmachtet! Das wird öppe wohl dä sy, wo di Schybe bstellt het.»

«Und wenn es mi sälber einisch acho wär, ne schöni Schybe z’stifte?»

«Ja, dänk wohl, das würd Euch gar nid glyche! Emel wenn men Ech albe ghört rede...»

«So, so, Dir trouet mir also so öppis nid zue, das isch rächt wüescht von Ech. Ja und de, wenn es e höche geischtleche Herr wär?»

Der Herr Manuel het dänkt, er bringt ds Veronika mit däm Ywurf uf ne lätzi Fährten und der Gwunder tüej ihns de stäche, dert düre wyter z’sueche. Aber er het sech verrächnet. «So?» het ds Veronika g’antwortet, «e geischtleche Herr? Was bruucht dä vor nere schöne Frou z’chnöile? Es dunkt mi, für so eine hätt’s e leideri o ta! Da möcht i de erscht rächt nid vor en erschte beschte häre gmalet sy!»

51 «I merke scho», seit der Maler, «Dir löjt Ech nid liecht e Bär ahänke.» Der Gwunder vom Veronika het ne nah-ti-nah i d’Ängi tribe, und er het gfunde, es sygi Zyt, wytere Fragen uswäg z’gah, sünsch chönnt’s ihm de no fähle. Drum seit er nere du: «Nei, nei. Dir bruuchet gar kei Chummer z’ha. Vor di heiligi Anna ghört e heilige Joseph häre, und für dä z’male suecht me sech am beschten es eifalts ehrlechs Buremandli.»

Uf das hi isch du ds Veronika, ohni meh öppis z’säge, wider ga häre sitzen und het der Junker la fertig zeichne. Nume bim Wäggah het’s du no einisch zue-n-ihm gseit: «Aber es blybt de derby, e heilige Joseph mueß druuf und niemer anders!» Und der Herr Manuel het nere no einisch versicheret, si bruuchi sech keini Sorge z’mache, är syg nere für ihre Dienscht und di fründlechi Gsellscheft, wo si-n-ihm gleischtet heigi, vil z’dankbar, als daß er nere dür di Zeichnung e Verdruß ließi widerfahre.