Simon Gfeller: Ämmegrund

Anzeige. Gutenberg Edition 16. Alle Werke aus dem Projekt Gutenberg-DE. Mit zusätzlichen E-Books. Eine einmalige Bibliothek. +++ Information und Bestellung in unserem Shop +++

Zijelis Not

Im Bärgliwald obe hei d’Amsle gliedet. Sie hei ere Rägeschütti nohpfiffe, wo ihre graue Mantel het i Luzärner uberezoge. Sie hei d’Obesunnen agjublet, wo am Jura nide zwüsche rot- u gälb-gstrichete Wulchechüssine düreggüggelet het. Es ischt aber au nid zum Verwungere gsi, we scho alli Vogelhärzli vor Freud ufggümperlet sy. Silberig Tröpf hei a de Chriseschtline gschimmeret, ganz Strange guldig Fäde sy dür alli Lückeli gschloffe, u am Wägbord u a de Stämme hei farbigi Füürli brunne, ’s isch gsi, wie Liebfrauehoor u Cherzeschyn am Wiehnechtsbaum. Derzue e glütereti Luft, daß alli Gresli u Chrütli ringer gschnüppelet hei u allem Läbige wider jung u früsch isch zmuet worde.

Drum het au dä halblynig Burebürschtel, wo ärschtig dür e Wald ab gschuehnet isch, nid angersch chönne weder e Bolzgraduse-Juz lo fahre, daß es a der änere Talsyte widerschlage het. Unger em Wald ischt er en Augeblick stillgstange. Es ischt afangs Heuet gsi u het ne wunger gnoh, wär afe gmäiht heig. Im Tal niden u a der Sunnsyten isch scho hie u do es Blätzli gläärt gsi, d’Schattsytler hingäge hei no nüt dryghäue gha.

212 Dä Bürschtel het das mit eim Blick ufgnoh, u dernoh ischt er uber e Chnubel uus dür d’Holen ab gäg em Möösli zue.

Wo-n-er dert näb em Hüsli düre will, geit grad d’Chuchitüren uuf. Es jungs Meitschi chunnt use u wott e Chachle voll Milch i Chäller träge. Drum mueß es Sorg ha u luege, wo-n-es trappi, en alti Chiselbsetzi isch ke Parggettbode. Aber wo-n-es Schritte ghört, dräiht’s ihm ’s Chöpfli gäg em Wäg ume, u d’Milch cha ihrer Fugen ustrybe, unghinderet.

«Lue lue, du pletschisch, du pletschisch», rüeft der Bürschtel u mueß lache. Aber im glichen Augeblick stoglet er schi amene Schwierli u wär es gnots uberfloge.

«U du trappisch druuf, du trappisch druuf!» git äs umen u triumphiert: «Gäll, do hesch fürsch Uslache!»

«I gluube, mir hiigi enangere nid vil vürz’ha,» seit är mit guetmüetigem Lächlen u blybt stoh, «so giit’s iin halt, we me si vergalaffet.»

«Jä, mein de nid öppe, i heig wäge dir verschüttet», wehrt äs si. «Uf der ghogerige Bsetzi isch das ke Kunscht, we me scho derzue luegt.»

«Emel i chönnt mi da nid uflah. Wen es mi grieschteret hätt, wär es eh weder nid wäge dir gsi. Gueten Abe, Zijeli!»

213 «Eh, Fankhuser Hanse, wo färn uf em Grat isch Mälcher gsi, wirsch wohl no chenne. Mir sy doch no iinisch da uf em Chnubel obe z’Abesitz gsi u hii zsäme gsungen u tanzet. Es isch doch so ärdeluschtig ggange, wiisch nümme? Emel i vergisse dä Abe nid u wen i hundertjährig wurd!»

«I ha drum gmeint, du sygisch wider deheim bi dyne Lüten i de Trueberbärgen inne...»

«Für nes Rächt wohl. Aber wo-n-i us em Platzg bi, isch mer der Miischter uf d’Seel gchnöüet, i müeß ihm cho hälfe heue. U wil Drätti ume besser uf de Biinen isch, han i emel chönnen ertrünne.»

«Jä äbe... es isch mer jetz no... du hesch hei müeße, wil der Elter isch fälber gsi.» Zijeli het d’Chachlen abgstellt u i allem Brichte der Bäsen ergriffe u die chlynne Milchglünggli verwüscht. U meh für öppis z’säge weder us Gwunger, frogt es: «Was het er nöüe gha?» u blybt näb em Chällerläubli stoh. E Sunnestrahl het ihm sys früsche, nätte Gsichtli gstrychlet u die bruune Hoorfländerli gmacht z’glänze.

«Glidersucht, daß er nümme het chönnen uf de Füeße stah. U vo myne Gschwischtertine isch no kes der Arbit mächtig, daß es ne dürewägg chönnt ersetze. Üsersch Hiimet ischt au näbenobe u stotzig, es mueß fascht alls tritt sy. Süsch wär es ehnder ohni mi ggange, i hätt de säufter dörfe ga verdiene für mi sälber.»

214 Wil dä Bürschtel so brichtet het, sy syner Augen a Zijelin ghanget, wie wen er no nie öppis Schönersch gseh hätt. Zijelin hätt das vermuetlig nid hert gschiniert, wen es chly besser wär agleit gsi. Aber es isch grad vom Fäge cho u het nüt anne gha weder Holzschueh, Glosch u Hemmli. Drum het es unvermerkt uf d’Chachle greckt u si mit hinger d’Läublilähnen ahedrückt, daß nume no ’s Chöpfli druberuus ggüggelet het.

«Mir hei’s z’eim Teel glych. I gieng au gärn go verdiene, wen i chönnt. Aber de hätt Drätti gar niemmere meh, wo-n-ihm hulf u zue-n-ihm luegti.»

«Äbe, dir ischt ja d’Muetter gstorbe u der Brueder au vo dehiime furt, wil er Chäser isch. Da wird es dir o dy Tiil zieh bim Wärche u wirscht au nid a all Tanzsunndige chönne. Aber iinisch wett i de no gärn es Walzerli mit der fahre, wen es si tue ließ. I ha nie mit eme Miitschi ringer tanzet u so Früüd gha, wie dennzemal.»

«Ja-nis Gott isch mer Ärscht. Aber jetz mueß i gah, süscht isch de d’Schmidte zue, un i uberchume die neu Sägesse nümme, wo-n-i für e Buur soll ga riihe. Wen is ’s Wätter erluubt, wii mer de am Mändig zgrächtem dryhaue... So schlaf de wohl, u tue ging, wie-n-i sött... l»

215 Dermit isch das Gsprächli fertig gsi u Zijeli dür d’Stägen ab. Aber dür e Laubenusschnitt het es no nes Chehrli ggüggelet, wie gsatzlig dä fescht, urchig Trueber-Heuer i syne schwäre Schuehne dür e Wäg ab staabi. Eigetlig hätt’s ihm scho no nes Rüngeli möge lose, er het im Blick u i der Stimm öppis uberuus Treuhärzigs u Guetmüetigs gha, u sys Truebere het Zijelin luschtig düecht. Aber we me no nes einezwänzgjährigs schüüchs Blüetli ischt u die wyße Tüübeli bloß hinger eme ryschtige Hemmlistock verwahret het, loht me si nid gärn lang vomene junge Bürschtel visidiere, we me scho merkt, daß men ihm gfallt.

Wäg em Gfalle het si Zijeli sicher nid trumpiert. Der Fankhuser het allbott umegluegt, u im Chehr unge het er schi umgchehrt u nes luschtigs Jödeli uehegschickt, er het nid angersch chönne. Wie nes früschufggangnigs Röseli isch das Meitschi vori vor ihm gstange mit sym bruune Gsichtli, syne glänzigen Äugline u sym appetitlige Müntschichrättli unger em fyne Näsi. Das nätte Bildli isch Hanse der ganz Wäg vor der Seel düre pfyfölterlet u het ihm d’Strecki churz gmacht. Ersch, wo d’Schmidte scho isch bschlosse gsi u der Schmid zum Samschtizobeschöppli usgrückt, het er en Ahnig ubercho, wie spät es syg. D’Schmidi het ihm d’Sägesse nid chönne gäh, u so ischt ihm nüt uberblibe, weder der Schmid go z’sueche.

216 Im Wirtshaus sy paar elter Mannen u jünger Burschte ghocket u hei Churzwyl tribe. Hans het au es Glas Wy bstellt u glost, was brichtet wärd. Der eint het dis gwüßt, der anger das, mängs luschtigs Müschterli ischt ufs Tabet cho. Der Schmid het gäng gseit: «I chume, i chume im Augeblick!» Aber de het sy Nochber wider e früschi Lumperei agfange zum Beschte gäh, u de isch der Schmid ume gchläbt wie Männedorfpflaschter. Dä Nochber hei sie Möösler titeliert, Hans het ne nid näher gchennt, aber gwüßt, daß es Zijelis Vater isch. Brichte het er fryli scho mängergattig ghört gha von ihm. Mi het em alte Möösler nohgredt, er syg e Fidikus u heig e Schärnieren oder zwo meh im Chopf obe weder vil anger Lüt; aber es chönn de glägetlich au öppe vorcho, daß er im Wirtshuus ebhangi u de vor d’Gschydi use chömm. Item, sälb Oben ischt er bsungerbar guet im Strumpf gsi u ufgleit zum Höckele. Er het Müschterli lo trole, eis lüschtiger weder ’sch angere. Vo der lidige Zyt het er erzellt, Nachtbuebegschichtli, wie sie albe gräschligi Fägere sygi gsi u wie sie einischt e Vater heigi chönne verbängle, wo nie kene heig welle zu sym Töchterli loh. Am Änd isch dä ubertüslet Vater im Hemmli vor sym Hüsli usse gstange u het dene Chnüüße, wo bim Töchterli inne gsi sy, müeße der Gottswillen ahah, sie solli nen au wider yheloh. U die ganzi Wirtshuushöckete het das bodeluschtig funge u 217 Schelmefreud gha dranne. U wie-n-es de albe chunnt: We einen afen es Tröpfeli Wasser im Ohr het, stygt ihm der Byfall gäj i Tuller. Emel em Möösler isch es so ggange. Er ischt i Chut cho, nid gschwing eso, u het afoh Hudelliedli singe:

Albe, wo-n-i z’Chilt bi ggange,
Han i de Meitschine d’Flöhli gfange...
Jetze, wo-n-i nümme goh,
Chöü sie se mira sälber foh...!

Glachet hei sie, grühelet u mit de Füüschten uf em Tisch trummet, u der Heuer het no nes Chehrli müeße warte, gäb ihm der Schmid isch cho die früsch agmachti Sägessen useläse.

Hanse het’s au glächeret, wo der alt Möösler sys Gschichtli uszaggelet u verchramänslet het. Es het ihm inwändig afoh musizieren u tanze, wie ’s Wasser chrällelet u ufgümperlet, we drunger gfüüret wird. Die Wys, wo-n-ihm ufgstigen isch, het uf die Note gstimmt: Guet ggäh, Mööslivater, höckele nume rächt lang, pack ne Müschterli uus, ganz Spitzhutte voll. I weiß jetz au eis u de no ’s luschtigischte vo allne... eis, wo de nid nume zsämebrattiget ischt, eis, wo lybhaftig wohr wärde mueß, gäb angerhalbi Stung umen isch. Die Wys ischt ihm dür alli Glider grünelet u wie nes glückhaftigs Lachen uber alli Närve gchribelet. Der Mööslivater het ihm es Latärndli azündtet, das het i allne Rägsbogefarbe gstrahlet u Hanse der 218 Heiwäg erlüüchtet, daß er grückt het u ggangen isch wie uf Redline. Nid zum Verwungere: Mitts im Strahlechranz inne het ihm es bruuns Chöpfli mit läbigen Äugline u emen Ärdbeeri-Müntschichrättli gwunke, es syg muetterseelenaleini deheime...

Zmornderisch, wo ’s us der Predig glüte het, isch der alt Möösler vor em Huus uf em Stuehl ghocket u het mit Wedeledroht es gspaltnigs Steifaß bunge. Du chunnt der Grotbuur, e große, mächtige Ma, uber e Chnubel u dür Holen ab, mit Schritte, daß ihm d’Chuttefäcke gradhingere gstange sy. Scho vo wytems het er hitzig afoh bälle mit syr lute, rauzige Gälle.

«Es wird am Zimischoche sy», seit der Möösler u weiß nid, was hungs das gäh söll.

«Wirsch es de scho vernäh! Das ischt afen e Saulumpewält hüürmehi! Kem Hagel cha me traue u wen er no so nen ufrichtige Gring miech! Aber der Sach will i uber e Stäcken y cho. Wo isch es, es mueß Uskunft gäh!»

219 «Nüt vo settigem Glump, vil verflüechter! Gäld isch mer gstohle worde. Letschti Nacht. Us em Spycher. Meh weder zwöühundert Franke. U ne halbi Späcksyte derzue. Nächti isch, no gsi.»

«O das cha doch niemmer gnoh ha weder der Fankhuser-Hausi, üse Heuer us em Trueb use! Süsch het niemmer gwüßt, daß mir Gäld yggangen ischt u daß i’s im Spycher äne versteckt ha. U Frönde hält kene zuehe chönne, üse Hung hätt ne z’Hudels u z’Fätze verschrisse. Dä Morgen isch’ uscho. Der Landjeger het ne scho packt u isch mit ihm i d’Chefi.»

«He, das wirsch gly vernäh! Er laugnet drum, laugnet wie ne Häicher, laugnet rundemänt alls ab. U doch ischt er ganz verschmeiete gsi, wo ne der Landjeger gfrogt het, worum daß sys Bett nüt vertrolet syg. He, z’Chilt syg er gsi, het er is wellen agäh, aber um ke Prys welle säge, bi wäm. Ersch, wo ne der Landjeger ghandschällelet u mit ihm vom Huus ewägg welle het, ischt ihm du d’Löti ufggange: Er syg bi dym Meitli gsi.»

«So, dä Erzlugihung! Das wär mer afe ’s Neuschte, daß Zijeli Chilter hätt. Das sött mer z’Hergotts sy, der Sach wett i Ote mache! Nenei, wen i i der Wohnstube schlofe u äs i dere näbezuehe, weiß i däich, was lauft!»

220 «Das han i grächnet; aber für sicher z’sy, han i erachtet, syg es am beschte, i chömm grad vor die rächti Schmidte.»

«Jä, i wott nid meh säge, weder daß i weiß! Was mit em Fankhuser isch, muesch du sälber wüsse, i chenne ne zweni. Aber daß er letschti Nacht nid hie gsi isch, do chaisch Gift druuf näh. Uberhauts soll ’s Meitli sälber cho rede, wirsch es de scho vernäh. Zijeli... Zijeli...!»

Er hätt nid so lut bruuche z’huube, der Mööslivater, Zijeli isch nume hinger der halboffete Chuchitür gstange u het alli Wörteli müeße ghöre. U wen er gseh hätt, wie-n-es erchlüpft u zsämegfahren ischt, er hätt de vermuetlig minger chäch bhertet u pochet. Zijeli het d’Fäcke lo hange, wie nes Huehn, wo der Habch ertschuppet het u isch verschmeiets gsi, es hätt nid verschmeieter chönne sy, we der Landjeger scho ihns sälber hätt welle cho päckle. Wie bannet u bchallet isch es am Wäschbauch gstange, weiß Gott, was ihm alls dür e Chopf gwimmslet u dürsch Bluet gwallet ischt. Ersch, wo-n-ihm der Vater zum zwöütemol grüeft het, isch es verstrupfts unger d’Chuchitür vüre cho.

«Er wott di do öppis froge», seit der Möösler u gwahret, daß es e füürzündtrote Chopf het.

«Jo, eh... gäb d’letschti Nacht heigischt e Chilter gha?» fallt der Groter mit der Türen i ’s Huus.

221 «Jo bischt. I froge nid zgspassem. Der Trueber Heuer het mer letschti Nacht Gäld gstohle. Jetz wott er schi usehaue, er syg bi dir ubernacht gsi.»

«Emel afe dä het der’sch nid gnoh u isch nüt gmacht vo der, ne sövel liederlig goh z’verdächtige...»

«Nüt verrangget, blyb jetz bir Stange u red für di, ’s angere geit üs nüt a», fahrt der Möösler derzwüsche, u unger sym scharpfe Blick isch Zijeli wider ganz schmals u chlyns worde. «U für was uberchunnsch du es Gringli wie ne bräglete Chräbs u steisch do, wie we’s der i ’s Chrut ghaglet hätt? Isch’ de am Änd öppe no wohr...?»

«... Jo, es isch wohr. Er isch do gsi. Lieber will i’s säge, weder daß er uschuldig i d’Chefi chunnt...!»

«So, du donnersch Lumpemeitli, machsch du mer settig Streiche hinger em Rügge dür!»

«Das wird der öpper glaube, dumme Stock du! Jetz chunnsch de uf d’Trumme! Die wärden e Galgefreud ha, we d’muesch go Züge rede!»

«Chaisch der ybilde», poletet der Groter. «Züge rede muesch mer u drei Finger ufha. Du merksch de, gäb’s Ärscht isch. Die Sach mueß usgfägt sy, bis dert un änenume, zwöühundert Franke sy nid 222 Härdöpfelschindti. Mira hättisch di nüt mit eme settigen agloh!»

«Mit eme settige... I ha nie öppis Schlächts von ihm ghört. U isch de nüt Schlächts ggange, daß i nid derzue stoh dörft. U we’s söll a ne Notchnopf cho, will i de no lieber go Züge rede, weder mer myr Läbelang es Gwüsse mache, i heig en Uschuldige ghulfen i Dräck stoße.»

«Wie uschuldig daß er isch, chaisch de erfahre! Wen er scho znacht isch hie gsi, änderet das weni a der Sach; es het am Morgen au no öppis mögen ergäh. Du wirsch ne wohl nid ha amen Ärfeli gha, bis ’s isch heiterhäle Tag gsi!»

«Wenn ischt er furt? Antwort!» gryft der Vater ergerlig y. «U dernoh mach, daß näbenume chunnscht, u gang di go schäme!»

«Wie wett i das gnau chönne säge? I weiß nume, daß es het drü gschlage gha, u daß er het gseit, wen er pressier, mög er no grad zum Grase gcho.»

«Jo, oder zu re Spycher-Usschnausete! Affäng, es wird enangere scho errecke, ’s Mässer u d’Geiß; vor Gricht mache sie-n-ihm de Tschüeppen ahen ohni Borge. Dert isch es de uus mit der Liebi! Guet, daß mer ne hei, ’s Gäld wird de ändtlige wohl au zum Vorschyn cho.»

«Chaisch rächne,» seit der Groter, «aber mir syn ihm no nid druberyhecho, wo-n-er’sch versteckt het.»

223 Wyter het Zijeli nümme glost, mi het ihm nid zwuri bruuhe z’säge, es darf goh. Nomene Rüngeli isch der Groter au wider dür d’Holen uuf u der Vater i d’Stube cho. Er ischt unerchannt buechige gsi u ’s Wätter ersch zgrächtem losbroche. Alli Schang het er Zijelin gseit u ’s chlynschte Dingeli welle wüsse, wie das här- u zueggange syg. Es het bychtet, aber si afoh wehre:

«Wärischt ehnder us em Wirtshuus heicho, de wär alls nid gscheh. I ha uf di gwartet, meh weder bis am Zächni. Dernoh bin i go bschließen u i ’s Bett. Wie lang i gschlofe ha, chan i nid säge. Du chunnt mer öpper cho topple; i meinen, es syg di, fahren uuf, schlüüfen i ’s Gloschli u chume vorfer cho ufbschließe. Liecht han i kes azündtet u i der Feischteri nid gseh, wär yhechunnt, aber nüt Bös’s däicht. I der Stube sägen i no: ‹So, chunnscht ändtlige! Es steit de no Gaffee uf em Ofe!› Jetz seit dä, wo-n-i ha ychegloh: ‹Du luegsch mi allwäg für e Lätzen a!› I bi vor Chlupf fascht umgfalle, tue ne Brüel, schryße ’s Füürhörndli ab der Wang u wott Lärme mache. ‹Nit nit,› seit er, ‹häb doch ke Angscht, i bi ke Schelm u ke Mürder, es gscheht der wäger nüt!› Du het’s mer afe chly gwohlet; aber hässig worde bin i glych. ‹E Fotzelhung bischt einewäg,› sägen i, ‹mach, daß d’ use chunnsch wie ne Schwick!› ‹E bah, tue doch nid eso, es wird doch ke Schlächtigkeit sy, we ein es Meitschi gfallt 224 u me gärn zue-n-ihm möcht!› Am Reden a han i gmerkt, daß es der Fankhuser Hans ischt, er het ab em Ahegoh paar Wort mit mer brichtet, süsch hätt i nid gwüßt, daß er ume hiesig ischt. Aber i ha nen abputzt, es bruuch niemmer zue-m-mer z’cho, i heig no kenen ubernacht gha, du balgisch. Weder, das het nüt bschosse, er het mi numen usglachet. Es syg no nid vil meh weder e Stung, heig er di ghören es luschtigs Müschterli brichte, wie der einischt en Alte heigit verbänglet u zur Tochter chönne. Das syg der mit däm Balge nienehalb so ärscht, du wüssisch der Wält Lauf wohl u z’schüühe sygischt allwäg hinecht nümme hert.

I allem Brichte han i mi gäge der Zwüschetür zuegloh u wellen i my Stuben yhespringe u bschließe. Du chan er mer der Arm derzwüsche ha u mit der Schuehnase verstelle. I ha eifach nid gwüßt, was mache un ihm wider agfange wüescht säge: Är sött si schäme, d’Chraft z’bruuche, das syg e leidi Sach von ihm. Eim, wo der Gwalt bruuch, dörf es Meitschi nid uftue, we süscht e ke Möntsch im Huus syg. Das ischt ihm yheggangen u het ne möge, er het uf der Stell lugg gsetzt. Wen i ne für ne schlächte Kärli alueg, wo eme Meitschi chönnt Gwalt atue u’s i Dräck gheie, de well er sofort goh. Aber wen er gwüßt hätt, daß ig ihm settigs zuetraueti, hätt ihm de der Groter lang chönnen am Rügge grümschele wäg em Heue. Wäge mir syg er ume hiehäre cho 225 u heig Hoffnig gha, er chönn de einisch mit mer rede. U dernoh...»

«... U dernoh bisch du so nes Babi gsi u hescht ihm das gglaubt u nen yhegloh...! Äbe, so mueß me de Meitline brichte, de lose sie ein...!»

«He, taube mache ha nen au nid grad welle. En aständige Bürschtel ischt er u ne treui Seel, do cha der Groter plaraagge, was er will!»

«I will ne jo nid vernüütige u wär mügli, daß uf em Grot süscht öpper au no hätt Gäld nötig gha. Der Groter soll gar e Wüeschte sy u der Frau u de Chinge nie e Batze Gäld unger d’Finger loh. Aber das geit üs allszsäme nüt a. We nume nid i ’s Schloß müeßtisch, daß nid alls a die großi Glogge chäm! Daß du jetz do muesch d’Finger i der Tinte ha, das isch mer e verfluechti disen-u-äine Sach das.»

Er isch nid im guete Müschterliluun gsi, der Mööslivater. Es ischt äbe nid ganz ’s Gliche: Eseliryte oder sälber Eseli sy u d’Pöütschen uber d’Ohren ubercho. U Wirtshuusred u Husvaterlehr sy au nid gäng uf die glichi Tonart abgstimmt. Es plaferet mängen öppis am Wirtstisch, er zug d’Pfyfen y, we syner Ching dranne hocketi. We der Möösler gwüßt hätt, was dranne hangeti, d’Müschterlitrucke wär am Obe vorhär minger wyt ahen uspackt worde.

Bim Zimisässen ischt er gäng no taube gsi u het mit Zijelin gchuppet. Chuum isch der Löffel i der Ryglen obe gsi, het er schi näbenume gmacht u der 226 ganz Halbtag nümme zeigt. Offebar isch es ihm mängisch wöhler gsi i syr Hut inne. Er het emel vorussen öppis brummlet voren alte Chueh, wo afe sött gschyder sy u luggsetze mit Hingerufschlängge — — un i traue nid, wo-n-es die im Stall hinger aggange syg.

Zijeli het e verpfuschte Sunndi verläbt. Es ischt ihm gsi, wie wen es gar nümme rächt deheime wär im Möösli. Nid um das het es si gha, wo isch gscheh gsi, numen um das, was bös Lüt wärdi druus mache. Es het wohl gwüßt, daß jetz de alli dräckige Müüler löh Söüferlige uber ihns abgheie u alli spitze Schnäbel a sym guete Namen umepicke. Drum isch es verstrupfts desumeghocket u het ke Muecht gha, d’Gidanke hein ihm im Chopf obe glüürlet, wie Muheime hinger em Ofe, u d’Zyt het nid umewelle.

Zum Glück ischt e Fründin uf Bsuech cho, ’s Rosetti uf em Chnubel. Sie hei’s guet zsäme chönne u weni verschleikts gha vorenangere. Rosetti ischt es raubauzigs Meitli gsi u het nid d’Art gha, hinger em Türli z’gyge. «I weiß scho, wo d’Chatz im Heu lyt,» seit es, «der Groter het Üsnen ab em Uehegoh alls chüehwarm verpladeret. Aber destwäge loh jetz nid der Trümel hange. Es chunnt graad e Chueh nohe, wo lengeri Hörner het! Sie wärde di emel nid frässen im Schloß obe.»

227 «Eh, verruckt isch’ jo scho, daß es grad di preicht, wo’s am mingschte verdienet het. We alli Meitli i ’s Schloß müeßti, wo afe hei Bueben ubernacht gha, gramsleti’s am Schloßbärg oben erger weder uf eme Ambeißehuufe.»

«Abah, loh se doch gaagge! Däich du a dä arm Kärli, wo i der Chefi isch. Für dä isch es de no angersch strängs weder für di. U syner Lüt deheime, die wärden öppis säge! Es sygi vo den ordligschte, wo vürechömi. Üse Drätti chennt se guet, er isch no ersch bi-n-ne gsi... he denn, wo Üser mit de Guschtine ufgfahre sy. Sie heigi balget, daß Hans emel em Groter no het welle go hälfe heue, nid der besser Platzg weder daß er dert gha heig... Es syg de uf em Grot öppe nid alls Hun’g u Fyge. Ihnen isch nid z’Sinn cho, worum er emel het welle goh. I hingäge wett böse sy, z’errote, was ne so grüüsli zoge het. Eigetlig hätt men ihm scho a üsem Spinnetli chönnen ufs Gspor cho. Syner Auge hei di scho denn fei so gläcket, wie we d’ mit Hun’g agstriche wärisch. Verstelle chan er schi nid hert, der Fankhuser Hans.»

«Abah, plog mi nid o no, i bi süscht afe ploget gnue!... U we mer ne für e Lätzen aluegti, un er’sch doch de no gmacht hätt...!»

«Öppis Sturms eso... do bruuchsch gwüß nid Chummer z’ha! We dä das Gäld gstohle het, han 228 i ufs mingscht drü Hüser azündtet u will hingertsi uf Rom! Us eme settige kanntseme, freine Wärchroß use graagget nid uber Nacht e Giftschlangen oder es Krokedil!»

Däwäg het Rosetti nidergha u hingerdruuf no chly der Roli abgloh, bis Zijeli i sym Eländ inne het müeße lache u der Halbtag glimpflig umeggangen isch.

Aber e Stei isch Zijelin doch im Schueh blibe u het’s i der nechschte Zyt uf Schritt u Tritt drückt. Der Vater het mit ihm gmuugget, u wen es zu Nochberschlüte cho isch, hei sie es nütnutzigs Lächlen i de Mulegge gha u sy ne d’Spottüüfeli grittligen uf der Nase ghocket — oder isch es Zijelin nume so vorcho? E Nochberschsuhn, wo-n-ihm meh weder einisch vergäben isch gsi cho schybe, het ihm sogar dörfe vürha, ihns chenn men jetze, es syg au eis vo dene, wo me von ne säg: Heiterschüüch u feischterzahm! Zijeli ischt ihm fryli d’Antwort au nid schuldig blibe; aber dä Stich ischt i ’s Läbige ggange u het gschmirzt.

Paar Tag dernoh chunnt der Landjeger mit der Vorladig u ischt ihm früscherdings a ’s Surbeindli gschosse. Dä Pfnuuschti het natürlig au nid angersch chönne weder zäpflen u föpple, daß ihm Zijeli am liebschte hätt der Wäschlumpen um d’Ohre gschlage. I der Nacht vor em Verhör het’s numen es Gstümpel ggäh us em Schlofe u sogar es Schütteli Augewasser ufs Hautchüssi grägelet.

229 Der anger Morgen isch Zijeli i Gottsnamen abglüffe; aber es het allne Fueßwägline zaalet, kener Steine dür e Boden ab gstampfet u isch froh gsi uber nes n’jedersch Studböschli, wo-n-es hingerdür chönne het. U wen ihm öpper ebcho isch, het’s vorahe gluegt u isch dervo gjudet, so sträng es möge het.

Im Schloß isch’ gfehriger ggange, weder daß ’s erwartet het. Zwar het’s em Grichtspresidänt au chly d’Mulegge verzoge; aber Zijeli hätt nid chönne chlage, daß er ungattlig verfahre wär mit ihm. U wo-n-es d’Fädere i d’Hang ubercho het für syner Ussage z’ungerschrybe, isch’ ihm gsi, es syg alls rächt gnädig abglüffe. Nume het’s du es längs Gsicht ggäh, wo-n-es vernoh het, das syg bloß afe der Afang, es gäb de e großi Hauptverhandlig u do müeßi sämtligi Züge derby sy. — Jetz isch no der schwerzer Böli am Himel ghanget weder vorhär.

Der Heuet isch verby u der Fankhuser Hans no gäng i der Chefi ghocket. Der Grotbuur het alls ufgrupft, wo-n-er chönne het, für nen i Grabe z’schloh. Der Nochber het müeße cho Züge rede, wie bös u wachber der Hushung znacht syg u daß er tüei wie ne Leu, wen e Frönde zuehe well. Die Junge vom Grot hei au allergattig Verdächtigs welle gseh ha u nes großes Wäse gmacht druus, wie der Fankhuser verstöberete u bleiche syg gsi sälbe Morge u niemmere heig dörfen aluege. Der Fankhuser het 230 bhautet, er syg am halbi vieri heicho, heig sofort d’Sägesse gnoh u syg go Gras mäje. Er heig scho nes halbs Fueder gmäiht gha, wo diser sygi i d’Grasig cho. Die Junge hei bhautet, es syg meh weder vieri gsi, wo sie sygi i d’Grasig cho, u Fankhuser heig no zsäges nüt gmäiht gha. Wen er ab em Heigoh rächt pressiert heig, syg ihm meh weder ume Zyt uberblibe, für der Spycher usz’firme u ’s Gäld amen Ort z’verstecke. So sy die Ussage chrüzwys uberenangere ggange. Vo denen uf em Grot het niemmer e guete Faden am Fankhuser gloh weder d’Büüri. Die het usgseit, sie für seie hätt ke Grund, ihm öppis Schlächts zuez’traue. Sie het si sogar einisch bi Zijelin gstellt un ihm fründtlig zuegsproche, es söll nume bir Wahrhit blybe, emel sie tüei ihm’s nid übel näh u zürne u däich nüt Bös’s von ihm. Es het Zijelin no strängs düecht vo re u gfreut für e Fankhuser. Äs sälber het ei u all Tag müeßen an ihn däiche. Er het’s erschröckli duuret, u synetwäge het es gwünscht, we nume d’Hauptverhandlig do wär.

U ändtlig isch schi cho. E ganzi Reie Züge hei vor müeße. Der Bank vor em Sääli isch dick bsetzt gsi. Es het z’warte ggäh, es sy angeri Garnstrangen au no uf der Winge gsi. Zijeli het si schüüch i nen Egge drückt u stillgha. ’s Härz het ihm wider urüejig töppelet, u syn ihm mängergattig Mugge dür e Chopf gfloge. Es het däicht, wie der Fankhuser 231 wärd magere sy u verwahrloset usgseh, u wie-n-er e strube Bart wärd ha, wen er sider nie heig chönne rassiere. U de müeß äs ’s no vil herter ungärn ha, daß es si mit ihm heig agloh. ’s Warten ischt ihm eländ gnietig vorcho u het’s düecht, lieber wett es Zähng lo zieh, es ganzes Halbdotze, weder das Verhör düremache.

Gäge Mittag isch der Fankhuser düregfüehrt worde. Er het gleidet u gmageret gha u isch bleihe gsi, aber früsch bartet u sunndigagleit, daß er e gueti Gattig gmacht het. Glydruuf sy d’Zügen ufgrüeft worde. Wo Zijeli ischt a d’Reie cho, het’s e churzi Stilli ggäh. Die Here hei enangere zueblinzet u sy uf de Stüehle zwäggrütscht, wie we sie uf Polsterchüssi z’hocke chämi. Sie hei au e gnietigi, ländtwyligi Reis hinger ne gha. Jetz isch ne gsi wie Bärgstygere, wo der Gupf erlängt hei u dörfe die guete Bitzli us em Rucksack näh. Ungereinisch het’s nümme tötelet im Sääli inne, der Bureaustaub isch verwäiht gsi u jungi, früschi Luft i de Naselöchere.

Zijeli het sofort gwahret, daß es bösi Ding ha wärd u heiße Boden unger de Füeße. Es het d’Armen adrückt, wie wen ihm öpper wett d’Chleider vom Lyb schryße. Un es het si nid trumpiert gha, sie syn ihm noch uf e Lyb grückt mit chutzelige Froge. Alli Gymmeli hei sie welle wüsse u hei’s i d’Ängi tribe, wie sie chönnen u möge hei. U wie 232 röter Zijeli worden isch, wie besser het’s ne gfalle, denen alte Sündemürggle.

Nume der Fankhuser ischt uf em Stuehl umegrütscht, wie wen er uf glüejigem Yse hocketi u niene meh Wyti hätt. Mi het ihm wohl agseh, daß’ ne ganz lüpft, u daß er Zijelin gärn z’Hülf chäm. Aber es het si sälber au gwüßt z’wehre. Wo sie’s gfrogt hei, gäb de das nid gfährlig syg, so ne junge Bürschtel ubernacht z’ha, het’s ne zur Antwort ggäh: «Nüt gfährliger weder bi dernoh Heren uf em Ruehbett z’hocke. Nume chunnt’s drufab, gäb’s en aständige Bürschtel isch!» Jä, gäb de der Fankhuser so nen aständige Bürschtel syg? Jo fryli, syg das en aständige, der aständiger weder mänge Gstudierte. Natürlig het das die Here nume glächeret, u sie hei’s no nid chönne lo gälte. Der Fürspräch het au no müeße ’s Muul dryghäicht ha u de maschtig. Du brönnt der Fankhuser ungereinischt uuf, ganz zündtrote vor Töübi: «Das düecht mi nadischt e liidi Sach vo settigne Here, das Miitschi so ga z’plage! Wen i das hätt sölle wüsse, hätt i bal lieber wellen e Schelm sy, weder’sch für Zügen arüefe!»...

Für das het er fryli e scharpfe Verwis ubercho; aber guetet het’s doch. Vilicht isch dä Verwis meh numen e Formsach gsi, emel der Schryber het’s nume glächeret. Er het i aller Strengi öppis gchriblet mit der Fädere, aber bloß uf eme Handblatt. Eine 233 vo den Amtsrichtere het ihm uber d’Achsle gluegt u ’s fertige Gmöl wäggnoh, u dernoh hei alli chehrium d’Nase drygsteckt u glächlet. Derwylen isch d’Verhandlig wyterglüffe u ändtlig zum Vertropfe cho, wo alls gnue ischt eräferet gsi.

I syr Red het der Staatsanwalt unger angerem au azoge, es wärd das Meitschi düecht ha, sie sygi chly wüescht Here. Aber alls syg doch de nid für Gspaß gsi. Sie heigi gnau müeße wüsse, mit was für ere Sorte Lüt sie z’tüe heigi. Sie müeßi d’Lüt mängisch chly plagen u lätz mache, für druberyhez’cho, wie’s inwändig bi-n-en usgseih. Zijelis Zügnis syg wichtig, u drum heig klar a Tag müeße, was es für nes Meitschi syg u wie-n-es zum Fankhuser stang. Un es syg bravs gsi von ihm, daß es lieber e böse Schyn heig uf ihns gnoh weder sy guete Bikannte im Stich gloh. ’s Alibi vom Fankhuser bitrachti är als nohegwise. Es syg au es sehr es guets Leumundszügnis uber ihn yglüffe, sogar d’Frau vom Chleger heig si anerkennend uber ihn g’üßeret. Unger denen Umstände verzichti är druuf, e Strafantrag z’stelle. Mit lut Reden u Verdächtige syg es äbe nid gmacht; bevor men eine chönn verurteile, müeß me Biwyse ha. Übrigens sygi em Gricht vo verschidene Syten Adütunge gmacht worde, das Gäld chönnt de au ganz en angeren Abfluß funge ha, der Grotbuur suechi der Täter vilicht nume z’wyt ewägg.

234 Dä Rung isch ’s Rotwärden am Groter gsi. Wätterwillen abenangere, wie isch dä ufgumpet u het afoh bälle! D’Frau het vergäben a syr Chuttefäcke gschrisse u gchüschelet: «Schwyg doch, schwyg!» Aber der Presidänt het ne du gschweigget. «Er söll si jetz züpfen u das sofort, süsch chönnt de der Schutz no ganz hingeruse goh.»

’s lut Rede u Verdächtige het würklig nüt gnützt, der Hans Fankhuser isch freigsproche worde...

No der sälb Oben ischt er i ’s Möösli cho, für Zijelin z’danke, aber dä Rung no tags. «O lue,» het er gseit, «es isch mer so zwider gsi, di au dryz’zieh, i cha der nid säge wie; aber was han i angersch welle? Hätt i no iinisch dörfe dahäre cho, wen i der Schelm hätt müeße sy? Zürn mer’sch doch rächt nid, i ha der a! Es söll der derfür guet gah dyr Läbelang!» Zijeli het ihm gueti Wort ggäh u ne tröschtet, es syg jetz verby, un es syg si nid greuig. Aber ubernacht ha tüei es syr Läbtig kene meh, dervo heig es ’s erschtmol gnue ubercho.

U so sy sie im Friden usenangere, aber nid für gäng. Vo Zyt zu Zyt ischt e Brief us em Trueb use cho mit ere wärklige Adrässe, u we Zijeli i ’s Dorf isch, het’s ungermitts au gschwing öppis i ’s Poschttruckli ahegloh. U zwöü Johr speter, wo Zijelis Vater e schwäri Chrankhit het düregmacht, isch der Hans Fankhuser cho für ihn ystoh, u dernoh isch du draghanget, was der Schloßschryber dennzemol 235 het ufs Blatt gchritzlet gha: Es Rosechränzli u zwo verschlungnig Häng. Wil Zijelis Brueder isch Chäser gsi, het er ’sch Möösli nüt bigährt, u Hans u Zijeli hei druffe chönnen ihren Afang mache. Der Mööslivater het ne no die erschte Putzli ggaumet, dernoh ischt er gstorbe. Die zwöü Lütli sy guet zsäme gfahre u hei’s zu öppis brunge. Fankhuser Hans het möge schaffe wie nes Roß u gwüßt, wo ’s Brot härchunnt, u Zijeli ischt e Frau gsi, wie sie nid an allne Stude hange. Sie hei’s bsungerbar guet zsäme chönne u Gfehl gha. No paar Jahre hei sie ’s Möösli verchauft u wyterdänn es größersch Heimet ubernoh.

Aber gäb sie derthi zoge sy, ischt einisch der Grotbuur zue-n-ne cho. Er isch nidergschlagne gsi u het si welle cho verspräche.

«Wen i sälbisch gwüßt hätt, was i jetz weiß, i hätt ech de nid i ’s Schloß uehe gsprängt. Aber dennzemol han i myr Frau no gglaubt, sie heig de Purschten ihrer neue Chleider u Hüet us em Milch u Eiergäld agschaffet. Jetz weiß i lengschte, i weli Löcher yhe ’s Gäld schlüüft, wo mer furtchunnt. Trägit mer’sch nid nah, daß ech denn ha Unrächt to, i bi gstroft gnue derfür. Eländersch git’s doch nüt, weder wen e Ma syr Frau nid darf traue.» Es het ihm ’s Chini gschüttet, wo-n-er das gseit het.

«Das isch scho wohr», het ihm Zijeli zur Antwort ggäh. «Aber wär isch d’schuld dranne? Niemmer 236 weder du sälber! Wärisch du verständiger gsi gäge se u hättischt ere ggäh, was sie het müeße ha, sie hätt di nid einisch hingergange. Du hesch ke leidi Frau gha. Der Fähler ischt a dir gsi, du hesch sche zwängt derzue.»

«So hätt sie wenigschtes chönne d’Charte vüregäh, gäb’s i ’s Schloß ggangen isch!»

«Das wohl; aber sie wird di halt gförchtet ha, du redscht albeinisch gar lut. U ischt eren allwäg nüt dis bas gsi. Sie het wäger ihre Teel au treit. Emel i hätt nid mit ere welle tuusche. Lue, was du-n-is do seisch, hei mir lengschte vermuetet, u drum wei mer jetz die alti Gschicht lo Tat sy, gäll Hans!»

«I wünsche re nüt Bös’s a,» seit Hans langsam, «nume das han i ging gwünscht, daß no iinischt a Tag chömm, wär mi uschuldig i d’Chefi bracht hiig. U so wyt wäri mer jetze.»

Dermit wär die Gschicht fertig, en alti Gschicht, wo vor vilne, vilne Johre gscheh isch. Sie wär au lengschte vergässe, we nid no öppis draghanget wär. Gäb d’Grotbüüri het chönne stärbe, isch schi johrelang chrank gsi u het grüüsli müeße lyde. Dennzemol sy die alte Bigäbeheite wider ufgwachet u hei ggäh z’däiche. U meh weder eir alte Frau isch d’Frog uf d’Zunge cho:

«Mueß sie ächt jetz doch no derfür büeße, daß sie nie het bchennt u einen uschuldig lo i der Chefi hocke?»

Simon Gfeller

Ämmegrund

Inhalt

Zijelis Not